/a_650_0894.jpg)
Hildegard Tip - Tummers: Mijn moeder verblijft in een woonzorgcentrum. Mijn familie en ik hebben haar al bijna 2 maand niet meer op een normale manier kunnen zien
Ja, zwaaiend vanaf de straat en in een gecreëerd praathuis van plexiglas dat je ver van tevoren moet reserveren. Mijn moeder vindt het maar niets; geen spontaniteit meer van een kind dat onverwacht langskomt. Mijn ouderlijk huis was vroeger een zoete inval van spontane gasten. Het tast mijn moeders levensvreugde ernstig aan. Ik hoef niet uit te leggen dat ik het hiermee erg moeilijk heb. Ik sta in de ochtend op met mijn moeder
in gedachten en ik ga zorgelijk in de avond naar bed.
Gelukkig heb ik mijn mooie werk als psychiatrisch verpleegkundige dat voor de nodige afleiding zorgt. Mijn vak van enorme betekenis, het verpleegkundig vak dat de laatste tijd zo in de picture staat. De ‘heldenstatus’ doet mij niets, dat ben ik niet. Ik doe mijn werk zoals altijd en dat al bijna 25 jaar!
Positionering verpleegkundig beroep
Het verpleegkundig beroep heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld van verlengde arm naar ontwikkelde, zelfstandige beroepsprofessional. Positionering en professionalisering blijven nog wel struikelblokken en er wordt nog steeds onvoldoende naar ons geluisterd.
Het dieptepunt was de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg 2, (Wet BIG 2) die op 5 juni 2019 gepresenteerd werd. Waar we eerst met ongeloof op reageerden nam de woede onder verpleegkundigen steeds meer toe. We waren niet betrokken in de besluitvorming en er werd niet met, maar over verpleegkundigen gepraat. Deze kritiek was terecht. Verpleegkundigen bleken in staat te zijn om hun krachten te bundelen om deze wet van tafel te krijgen. We waren in onze beroepseer aangetast, maar vooral in de eigen regie van ons vak.
Tekort aan bescherming
Op internet lees ik met lede ogen ervaringen van collega’s uit het hele land die hun werk met angst doen. Angst om zelf besmet te worden, angst om hun client te besmetten, angst om te werken in een situatie waarin elke dag mensen overlijden en angst voor de gigantische werkdruk. Dit gaat niet in de koude kleren zitten. We hebben daarnaast onvoldoende verpleegkundigen en verzorgenden om dit allemaal langdurig te kunnen opvangen. Onze eigen beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) pleit ook hard voor mondkapjes, beschermende kleding en sneller testen.
Ondertussen moeten wij nog steeds ons werk doen met onvoldoende mondkapjes en is het recht om te mogen testen nog steeds gering. Vooral de ouderenzorg is hierdoor zodanig hard getroffen dat we niet anders konden dan de deuren sluiten van alle verpleeghuizen voor bezoek. Chief Nursing Officer (CNO) Bianca Buurman verricht momenteel een onderzoek naar de verspreiding van het corona virus in verpleeghuizen. Als verpleegkundige begrijp ik deze beheersmatige strategie; we hebben een ernstige crisis. Als mantelzorger ervaar ik het echter anders: het gaat steeds om de medische beheersbaarheid, maar niet om het welzijn van de zorgvrager en diens mantelzorgers.
Moraliteit en partnerschap
Als mantelzorger heb ik een kritische kanttekening die mij niet loslaat. Dat is de morele vraag: wat vinden ouderen nu eigenlijk zelf? Wat betekent de corona crisis en de maatregelingen nu voor hen? Welke gevolgen heeft dit op de betekenis van het leven en de rol die ouderen nog vervullen als grootouder, vader, moeder of echtgeno(o)t(e)? Die rol die betekenis geeft aan het bestaan is iets anders dan benaderd te worden als een client verblijvend in een verpleeghuis.
Tineke Abma, hoogleraar Participatie & Diversiteit aan het Universitair Medisch Centrum (UMC) Amsterdam, beschreef in een recent artikel het etic en emic perspectief; begrippen vanuit de antropologie. Het etic omvat het perspectief van buitenaf, in deze corona crisis het perspectief van de experts. Emic is het perspectief van binnenuit, van de persoon die het zelf ervaart en beleeft, de ouderen die wonen in een verpleeghuis en hun naasten. De antropologie onderschrijft het belang om het perspectief van etic te duiden vanuit emic perspectief. Gebeurt dat niet dan ontstaat epistemic injustice; het niet erkennen van de capaciteiten van de oudere om zelf kennis te construeren over de situatie en komt helaas nog veel te vaak voor als het om ouderenzorg gaat. Hierdoor kan er geen duurzaam en gelijkwaardig partnerschap ontstaan tussen de ouderen, hun mantelzorgers en hulpverleners en indirect op langere termijn ook geen duurzame, gedragen preventie. Abma pleit er ook voor om ouderen en hun mantelzorgers serieuzer te nemen en hen ook in de voortgang van deze crisis meer te betrekken.
Langdurige zorg en eigen regie
Afgelopen jaren hebben ingrijpende veranderingen plaatsgevonden in de langdurige zorg. Het stimuleren van de eigen regie en het kunnen participeren in de maatschappij waren belangrijke pijlers voor hoe straks met de toestroom van ouderen in de zorg moet worden omgaan. In deze veranderingen ligt het accent op het gesprek dat met de zorgbehoevende moet worden gevoerd. Daaruit kan blijken wat iemand nodig heeft aan ondersteuning of zorg. Ook bij deze transitie zijn ouderen onvoldoende betrokken, met als gevolg dat zij onverantwoord langer thuis moeten wonen, en eenzaamheid en de druk op zorg toeneemt. We zouden hiervan geleerd moeten hebben om ouderen gedurende deze crisis te betrekken in besluitvorming, maar dit komt telkens niet goed uit de verf.
Net zoals verpleegkundigen vorig jaar ageerden tegen de komst van de regieverpleegkundige, ageert mijn moeder in deze crisis dat haar eigen regie fors ontnomen is. ‘’Mij is niet gevraagd of ik wel twee maanden binnen wil blijven en mijn familie niet mag ontvangen in mijn zorgappartement. Ik ben nog bijzonder goed in staat om tegen bezoek te zeggen dat ze twee weken niet mogen komen als ze hoesten, keelpijn of koorts hebben. Ik kan bezoek nog best zelf instrueren dat ze hun handen moeten wassen bij aankomst en bij vertrek en dat ze anderhalve meter afstand van mij moeten houden. Ik ben wel 85 maar niet gek!’’ Ze heeft hier een terecht punt. Wat zou het mooi zijn dat we als verpleegkundige, als we dat niet al doen, ook in deze noodtoestand vaker stil staan bij het perspectief van de ouderen waar we zorg voor dragen en dat ook uitdragen als beroepsgroep richting beleidmakers. We moeten niet alleen handelen vanuit de professionele beheers- en oplossingsstand, maar ook in gesprek gaan met ouderen. Wellicht komen hier mooie ideeën uit die preventief kunnen werken tegen corona EN vooral tegen het eenzaamheidsvirus.
Hildegard Tip - Tummers,
Psychiatrisch verpleegkundige bij GGZ Lentis Groningen
Tags bij dit artikel:
