De Verenigde Naties (UNEP) en de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) coördineren het onderzoek, het RIVM voert het Nederlandse deel uit. Eerder RIVM onderzoek heeft laten zien dat het gehalte van een aantal POPs in Nederlandse moedermelk in de afgelopen decennia afgenomen is. Het onderzoek zal laten zien of van een verdere afname anno 2014 sprake is.

Voor baby’s is moedermelk een ideale bron van energie en voedings-stoffen. Ook bevat moedermelk stoffen die bescherming tegen ziekten bieden. Hoewel onderzoek tot nu toe geen nadelige effecten van POPs in moedermelk op het kind aangetoond heeft, zijn er wel epidemiologische studies die wijzen op een mogelijk verband tussen deze stoffen en veranderingen in bijvoorbeeld de hormoonhuishouding.

Lange termijn effecten van POPs in moedermelk zijn moeilijk vast te stellen omdat ook na de borstvoedingsperiode blootstelling aan POPs via de voeding plaatsvindt. Het blijft echter wel noodzakelijk om de blootstelling aan POPs zo laag mogelijk te houden en de aanwezigheid van POPs in moedermelk te blijven onderzoeken.

Voeding

POPs breken slecht af in het milieu. Zo kunnen zij gemakkelijk in voedingsvet terechtkomen. Voedingsvet is dan ook de belangrijkste bron voor POP blootstelling. Melk en melkproducten, eieren, vlees en vis zijn dan ook belangrijke bronnen van POPs.

Eenmaal in het lichaam hopen POPs zich op. Naarmate de hoeveelheid in het lichaam toeneemt wordt de kans op ongunstige effecten van deze stoffen groter. Dit kan een ongunstig effect hebben op de vruchtbaarheid, het kan zorgen voor een verstoring van hormoonsystemen en het kan de cognitieve ontwikkeling van kinderen verstoren. Voor sommige POPs is aangetoond dat zij bij grotere hoeveelheden kanker kunnen veroorzaken.

In 2004 werd het verdrag van Stockholm vastgesteld, waarmee POPs worden uitgebannen uit het milieu. Wereldwijd zijn 179 van de 195 landen aangesloten bij het verdrag. Zij gaan akkoord met het verbieden van deze stoffen en regelen dat via de nationale wetgeving.

50 vrouwen

Het internationale onderzoek naar moedermelk meet hoe succesvol het verdrag is. In ieder land dat aan het onderzoek meedoet, staan 50 vrouwen moedermelk af. De landen sturen de melkmonsters op naar het door UNEP en WHO geselecteerde centrale referentie laboratorium in Freiburg (Duitsland), waar de monsters worden onderzocht.

De reden dat moedermelk wordt gebruikt, is dat deze moeilijk afbreekbare stoffen ook in het vet in de melk zijn terug te vinden. Bovendien is moedermelk wereldwijd gemakkelijk in te zamelen en heeft het een relatief constante samenstelling. De hoeveelheid van deze slecht afbreekbare stoffen in de melk is een belangrijke indicatie voor de aanwezigheid van de stoffen in het milieu.

Dioxine en PCB’s

De stoffen dioxine en PCB’s worden sinds de jaren ’80 onderzocht in moedermelk. Deze stoffen komen vrij bij verbranding van afval. Uitstoot van dioxines is in de jaren ‘90 sterk verminderd door maatregelen bij bijvoorbeeld de vuilverbranding te treffen.

PCB’s werden ook toegevoegd aan olie in transformatoren. Dit is in de jaren ‘70 verboden. In jaren ‘80 en rond 2000 zijn er opruimacties geweest voor deze transformatoren.

Dankzij dergelijke maatregelen neemt de concentratie van dioxine en PCB’s langzaam af in het milieu en daarmee ook in moedermelk.

Nieuwe stoffen

Op dit moment staan er 23 POPs op de lijst van het Verdrag van Stockholm. Een deel van deze stoffen is recent aan de lijst toegevoegd. Voor deze stoffen is het huidige onderzoek een nulmeting, zodat in de toekomst gekeken kan worden of, en zo ja, in welke mate hoeveelheden afnemen.