Nieuwe manier om mensen met een dwarslaesie weer te laten staan

Uniek aan het onderzoek is de manier waarop de beenspieren werden gestimuleerd

Onderzoekers van het Erasmus MC zijn erin geslaagd om op een nieuwe manier robuuste spierreacties op te wekken in de benen van mensen met een volledige dwarslaesie door gebruik te maken van een unieke plek: de zenuwknoop in de rug. Bij drie patiënten was de reactie zo sterk dat hun benen gewicht konden dragen en zij met ondersteuning weer konden staan. De onderzoekers hebben hun doorbraak gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Neuromodulation.

Het onderzoek beschrijft de eerste vijf de die hebben meegedaan, met elk minimaal vier jaar een volledige dwarslaesie en sindsdien geen beenfunctie. De hersenen geven normaliter signalen af om beweging aan te sturen. Bij een volledige dwarslaesie komen door een breuk in het ruggenmerg de signalen niet meer aan in de benen. ‘Alles onder de beschadigde plek, is dan uitgevallen’, zegt onderzoeksleider dr. Sanjay Harhangi.

Zenuwknoop
Uniek aan het onderzoek is de manier waarop de beenspieren werden gestimuleerd. ‘We hebben een apparaatje geplaatst dat elektrische stroompjes afgeeft direct op de zenuwknoop (het spinale ganglion, de DRG) in de onderrug. Deze plek is tot nu over het hoofd gezien door dwarslaesieonderzoekers. Zij waren gefocust op het stimuleren van het ruggenmerg zelf en keken niet naar de zenuwknoop. Wij hebben dit voor het eerst gedaan’, zegt promovenda Sadaf Soloukey.

Stroomstootjes
De zenuwknopen zijn een uniek gebied, het enige deel buiten het centrale zenuwstelsel waar zich ook neuronen bevinden die informatie overdragen over en naar de rest van het lichaam en dus ook de beenspieren. Soloukey: ‘Door stroomstootjes af te geven op de knoop (zogenoemde DRG-stimulatie, red), zwengelden wij reflexen in het ruggenmerg aan. Omdat de zenuwknoop onder de dwarslaesie zit, komen de elektrische signalen wél aan in de benen. We creëren dus eigenlijk een shortcut naar een spierbeweging.’

We creëren op de zenuwknoop in de onderrug een elektrische shortcut naar spierbeweging
 
Strekking
Bij alle vijf de patiënten lukte het om de bovenbeenspieren te activeren. De spieren in hun benen trokken samen. Ook spande de benen zich zo aan dat ze strekten bij de knieën. De strekking was sterk genoeg om gewicht te kunnen dragen, waardoor sommigen met ondersteuning konden staan. Harhangi: ‘Binnen vijf dagen, zonder enige vorm van rehabilitatie of trainingen en na jaren van complete verlamming. Dat is een prachtig resultaat. Ook voor de patiënten voelde dit als een bijzonder moment. Het inbrengen van het apparaat dat de stroomstootjes geeft is bovendien een relatief eenvoudige ingreep.’

Sleutel
Harhangi ontdekte bij toeval dat het geven van stroomstootjes op de zenuwknoop wel eens een interessante sleutel zou kunnen zijn in het behandelen van dwarslaesies. ‘Op de afdeling pijngeneeskunde (Prof. dr. Frank Huygen) werd deze DRG-stimulatie al langer toegepast om zenuwpijnen aan te pakken. Sommige patiënten kregen echter als bijwerking dat hun benen zomaar gingen bewegen. Toen ik dat hoorde op een symposium over pijn, ben ik aan het denken gezet. Zou je via deze knoop beenspieren kunnen aansturen en verlamde mensen weer kunnen laten lopen?’

Looppatronen
Of patiënten door deze ontdekking echt kunnen lopen, daarvoor is er nog meer onderzoek nodig, benadrukt Harhangi. ‘We moeten nog uitzoeken of we hun benen een precieze loopbeweging kunnen laten maken. Hoe sterk moeten de stroompjes zijn en in welke frequentie bijvoorbeeld? We hebben wel gezien dat het mogelijk is om looppatronen op te wekken. Maar voor écht lopen is nog meer nodig, bijvoorbeeld stabiliteit van de romp. Ook dat willen we verder onderzoeken.’

Het onderzoek is een samenwerking met de afdelingen Neurochirugie, Neurowetenschappen, Klinische Neurofysiologie en Pijngeneeskunde van het Erasmus MC, en Rijndam Revalidatie.

Tags bij dit artikel:

• Erasmus MC
• hersenen
• ruggenmerg
• zenuwknoop
• stroomstootje