Immunotherapie werkt beter door medicatie tegen tumorbloedvaten

We zagen al in 1996 in het laboratorium dat immunotherapie beter werkt gecombineerd met medicatie tegen de bloedvaten van tumoren

Onderzoekers van Amsterdam UMC hebben met literatuuronderzoek aangetoond hoe combinaties van kankerbehandelingen succesvol werken. “Dit is een nieuw inzicht. We zagen al in 1996 in het laboratorium dat immunotherapie beter werkt gecombineerd met medicatie tegen de bloedvaten van tumoren. Nu begrijpen we met deze literatuurstudie ook hoe het werkt bij mensen. Deze kennis geeft een stimulans aan nieuwe behandelingen tegen kanker", zegt oncologisch onderzoeker Arjan Griffioen van Amsterdam UMC. Het artikel is gepubliceerd in Nature Reviews Clinical Oncology.

De onderzoekers leveren in het artikel bewijs voor een vinding die ze een kwart eeuw geleden al deden. Griffioen, hoogleraar Experimentele Oncologie en Angiogenese legt uit wat hij destijds ontdekte over het immuunsysteem en kanker: “Tumoren hebben nieuwe bloedvaten nodig en maken stoffen die bloedvaten naar de tumor aantrekken. Dit proces heet angiogenese en hierdoor veranderen bovendien de bloedvaten zodanig dat afweercellen niet meer kunnen hechten aan de vaatwand. De reactie van bloedvaten op ontstekingsprocessen is volledig afwezig en de tumor is daarmee beschermd tegen het immuunsysteem.” Griffioen noemde dit fenomeen ‘tumor endotheelcel anergie’. “Met medicatie die angiogenese tegengaat, hef je die anergie op en kunnen de afweercellen de tumor aanvallen. Oftewel, het immuunsysteem doet weer wat het behoort te doen”, aldus een enthousiaste Griffioen.  

Hypothese kwart eeuw later bevestigd
Toen Griffioen en zijn mede-onderzoekers deze kennis in 1996 publiceerden, formuleerden ze ook de hypothese: anti-angiogenese therapie kan ontsnapping van de tumor aan de afweercellen voorkomen. Zij stelden dat elke immunotherapie gecombineerd zou moeten worden met angiogenese-remmers. Nu, een kwart eeuw later, is met deze literatuurstudie aangetoond dat de oude hypothese klopt.

Betere behandelcombinaties tegen kanker
Anno 2021 is er veel bewijs dat anti-angiogenese therapie de immuuntherapie versterkt. Er lopen meer dan negentig klinische studies en sinds 2018 zijn vijf combinatietherapieën goedgekeurd door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA). Griffioen licht toe: “Immunotherapie is een behandeling die het eigen afweersysteem stimuleert om kankercellen beter te vernietigen. Combineer deze therapie met angiogenese-remmers, dan versterkt dit de immuuntherapie. Een gouden combinatie.” Nu wetenschappers beter begrijpen hoe tumoren aan immuniteit ontsnappen en waarom een patiënt niet reageert op immunotherapie, kunnen ze nieuwe en verbeterde behandelingscombinaties ontwerpen.

Griffioen deed zijn onderzoek met Zowi Huinen, Elisabeth Huijbers, Judy van Beijnum van Amsterdam UMC en met Patrycja Nowak-Sliwinska van de Universiteit van Genève.

Tags bij dit artikel:

• Immuuntherapie
• tumor
• bloedvaten
• afweersysteem
• kankercellen
• immuniteit
• Amsterdam UMC