Basaalcelkanker hoeft soms niet direct behandeld te worden

Basaalcelcarcinoom ontstaat vooral bij oudere patiënten met een lichte huidskleur

Basaalcelkanker, de meest voorkomende vorm van huidkanker, hoeft niet altijd direct verwijderd te worden. Het zogenaamde waakzaam wachten, waarbij een arts de tumor niet behandelt maar wel regelmatig controleert, kan voor sommige patiënten een goede optie zijn. Dat blijkt uit een publicatie in JAMA Dermatology van onderzoekers Satish Lubeek en Marieke van Winden van het Radboudumc.

Basaalcelcarcinoom ontstaat vooral bij oudere patiënten met een lichte huidskleur. Meestal op lichaamsdelen die veel in de zon komen, zoals het hoofd en de hals, maar ook bijvoorbeeld op de romp. Per jaar krijgen vele tienduizenden patiënten in Nederland een basaalcelcarcinoom. Deze huidkanker groeit langzaam, zaait zelden uit en is nagenoeg nooit levensbedreigend. De behandeling is relatief simpel: het verwijderen van de tumor. Dat is goedkoop en brengt weinig risico met zich mee. Waarom zou je dan willen wachten met behandelen?

“Mensen hebben verschillende redenen om niet meteen een operatie te plannen,” antwoordt Marieke van Winden, dermatoloog in opleiding in het Radboudumc en eerste auteur van het artikel. “Bijvoorbeeld vanwege een korte levensverwachting, of een zwakke gezondheid. Ook geeft een tumor soms weinig klachten en groeit heel langzaam. Of mensen zijn bang voor de belasting en de nasleep van een behandeling. Maar tot nu toe was er weinig bekend over de gevolgen van afwachten, waardoor dermatologen moeilijk advies kunnen geven. Dit hebben wij nu onderzocht.”

Samen beslissen
Voor de studie volgde het onderzoeksteam 280 tumoren verdeeld over 89 patiënten. Elke drie maanden kwamen de patiënten voor controle. Soms besloten arts en patiënt samen om de tumor alsnog weg te halen. Dat gebeurde over het algemeen na zeven maanden. Dat kon in bijna alle gevallen nog op precies dezelfde manier als aan de start van het traject, ook als de tumor iets gegroeid was. Vooral voor een bepaald subtype van het basaalcelcarcinoom, namelijk nodulaire en superficiële basaalceltumoren, kunnen artsen afwachten of afzien van behandeling vaker overwegen. In dit onderzoek bleken deze tumoren gemiddeld maar 1 millimeter per jaar te groeien. Daarmee lijken ze een goede kandidaat voor waakzaam wachten.

De keuze voor wel of niet direct behandelen is volgens Van Winden een goed voorbeeld van gepersonaliseerde zorg. “Een arts maakt de overweging: wat zijn de consequenties van 1 tot 2 millimeter groei per jaar? Het maakt daarbij uit waar de tumor zit. Bij een oog kan 1 millimeter groei al veel zijn, terwijl dat op de rug vaak weinig uitmaakt. Ook beslist een arts altijd samen met de patiënt. Sommige mensen willen dat je een tumor zo snel mogelijk verwijdert. Een ander zegt: ‘Moet dat allemaal nog op mijn leeftijd?’ en wil liever wachten. Zo komen we samen tot betaalbare en zinnige zorg.”

Verstandige afwegingen
Waakzaam wachten staat al als strategie in richtlijnen en aanbevelingen voor prostaatkanker. Ook voor andere soorten kanker is waakzaam wachten in opkomst, maar nog niet voor basaalcelkanker. Van Winden: “Terwijl deze kanker zich vanwege de locatie op de huid juist heel goed leent voor gemakkelijke controle. Deze studie vormt hopelijk een beginpunt voor waakzaam wachten als strategie. We moeten nog een grotere vervolgstudie doen en de ontwikkeling van richtlijnen kost veel tijd. Maar voor dit type tumoren zie ik een toekomst waarbij we soms op basis van verstandige afwegingen kunnen afzien van behandeling.”

Tags bij dit artikel:

• tumoren
• Radboudumc
• huidkanker
• richtlijnen
• behandeling
• dermatoloog
• levensbedreigende