Meer zorg is niet altijd betere zorg

Het blijkt verantwoord te kunnen: het terugdringen van niet-gepaste zorg. Want meer zorg is niet altijd betere zorg. Door gemotiveerde zorgverleners én geïnformeerde patiënten kan de kwaliteit van zorg verbeterd worden en de kosten met vele miljoenen euro’s worden verlaagd.

Een nationaal onderzoeksprogramma, gecoördineerd door de universitair medische centra (umc’s) heeft dat laten zien. Het betrof het terugdringen van niet-gepaste laboratoriumtesten, medicijnen, urinekatheters, controles na sommige vormen van kanker en kijkoperaties in knie en maag.

Zo hebben zesentwintig huisartsenpraktijken met patiëntinformatie, scholing en feedback het aantal vitaminebepalingen - bloedonderzoek dat sommige patiënten willen maar meestal niet nodig is - met 20% teruggebracht. Dit is een van de acht projecten die in 2015 is gestart, om niet-gepaste zorg te verminderen in het programma Doen of laten? Het terugdringen van niet-gepaste zorg. Meer dan 200 huisartsen, 38 ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra verspreid over het land werkten hieraan mee.

Geen toegevoegde waarde
Niet-gepaste zorg is zorg die geen toegevoegde waarde voor de patiënt heeft en daardoor onnodig de patiënt belast, risico’s oplevert en geld kost en daardoor de kwaliteit van zorg in gevaar kan brengen. Het onderzoek laat zien dat niet-gepaste zorg met relatief eenvoudige maatregelen is terug te dringen. Patiënten spelen daarbij naast de zorgverlener een belangrijke rol. Hoewel veranderen echter niet eenvoudig is. Zo blijkt het gebrek aan samenwerking tussen zorgverleners, het gebrek aan tijd voor de patiënt, verwachtingen van de patiënt en het doorbreken van routines belangrijke redenen waarom het moeilijk is om niet-gepaste zorg terug te dringen. De resultaten van het onderzoek geven aan dat ziekenhuizen en huisartsen miljoenen euro’s kunnen besparen.

Succesvolle voorbeelden
In een ander project kregen patiënten die waren doorverwezen voor een kijkoperatie in de maag, een e-learning om meer te leren over hun maagklachten. Na de e-learning zag 76% op eigen verzoek af van de kijkoperatie. Urinekatheters blijken vaak onnodig lang te blijven zitten. Medewerkers van zeven ziekenhuizen hebben het niet-gepast gebruik van urinekatheters met 25% verminderd, onder andere door feedback en scholing.  Vier andere ziekenhuizen hebben 11% minder laboratoriumaanvragen gerealiseerd door actief feedback te geven op het aanvraaggedrag, scholing aan artsen en artsen in opleiding en het aanpassen van de aanvraagsystemen

Slotconferentie
Tijdens de slotconferentie van het programma op 25 januari worden de resultaten bekend gemaakt. De komende jaren gaat het programma Doen of laten? verder met het terugdringen van niet-gepaste zorg en het vergroten van het bewustzijn om terughoudend te zijn bij sommige vormen van zorg. Een (nog) actievere rol van zorgverleners en patiënten is hard nodig om gedragsverandering te bewerkstelligen. Doen of laten? is onderdeel van het Citrienfonds. Dit fonds van de NFU en ZonMw helpt duurzame en breed inzetbare oplossingen in de gezondheidszorg ontwikkelen.

Bekijk ook de website www.doenoflaten.nl en het volledige rapport voor meer informatie.