Bloedtest alzheimer binnen een jaar beschikbaar

Binnen een jaar zijn er biomarkers beschikbaar om in bloed de ziekte van Alzheimer te diagnosticeren.

Een bloedtest waarmee we de ziekte van Alzheimer kunnen vaststellen komt steeds dichterbij. Binnen een jaar zijn er biomarkers beschikbaar om in bloed de ziekte van Alzheimer te diagnosticeren. Dat stelt Charlotte Teunissen in haar inaugurale rede. “We kunnen straks alzheimer al in een vroege fase van de ziekte vaststellen. Ook het verloop van de ziekte kunnen we dan mogelijk volgen met bloedtesten. Dat maakt het huidige analyseren van hersenvocht verkregen door een belastende lumbaalpunctie minder vaak nodig.” Charlotte Teunissen spreekt haar rede uit op vrijdag 21 september bij Amsterdam UMC. Zij is in Europa de eerste vrouw op de leerstoel neurochemie.

De ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie komen steeds meer voor in de verouderende samenleving. Het diagnosticeren van de ziekte van Alzheimer verloopt moeizaam en de ziekte wordt veelal in een gevorderde fase vastgesteld. Er komen echter steeds betere biomarkers beschikbaar die in lichaamsvloeistoffen zoals bloed en hersenvocht het ziekteproces kunnen aantonen.

Nieuwe bloedtest
Charlotte Teunissen heeft een eerste goed toepasbare bloedtest ontwikkeld om het eiwit amyloid aan te tonen. De stapeling van dit eiwit in de hersenen wordt gezien als een belangrijke veroorzaker van de ziekte van Alzheimer. De nieuwe test heeft een precisie van 95%, terwijl eerdere testen een precisie van 85% hadden. Teunissen denkt binnen een jaar deze test, die de ziekte van Alzheimer aantoont, op de markt te hebben. De komende jaren gaat zij verder onderzoek doen naar biomarkers voor dementie.

Ook wil zij testen ontwikkelen die de vroegste fasen van verschillende vormen van dementie aantonen. “Vaak zijn de ziekteprocessen al bijna 20 jaar gaande voordat symptomen zoals vergeetachtigheid op gaan treden. Een vroege diagnose is ook noodzakelijk omdat hersenschade onomkeerbaar is. Dus hoe eerder we kunnen gaan behandelen, hoe beter.”

Genezing stap dichterbij
Teunissen is verantwoordelijk voor verschillende biobanken van Amsterdam UMC die een belangrijke rol spelen in het neurologische onderzoek. Zo doet het Alzheimercentrum Amsterdam al jarenlang onderzoek naar de ziekte. Veel patiënten hebben door de jaren heen hun lichaamsmateriaal beschikbaar gesteld voor onderzoek naar de ziekte. Teunissen: “Ik kan voor de ontwikkeling van nieuwe biomarkers gebruik maken van deze rijke schat aan lichaamsmateriaal in onze biobanken die noodzakelijk is voor mijn onderzoek. Hierdoor komt de genezing voor de ziekte van Alzheimer een stap dichterbij.”

Bloedtest om effect van medicijnen te meten
Naast haar onderzoek aan de ziekte van Alzheimer doet Teunissen ook onderzoek naar andere hersenaandoeningen. Samen met andere partners heeft ze al een eenvoudige bloedtest opgezet die het eiwit ‘Neurofilament light’ (NfL) aantoont bij multiple sclerose (MS). Voorheen was dit alleen aantoonbaar met een punctie van hersenvloeistof, nu dus met een bloedtest. Teunissen: “In de komende tijd wil ik onderzoeken of de NfL-bloedtest kan worden gebruikt bij het monitoren van effecten van medicijnen bij MS, maar ook bij andere hersenaandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, Creutzfeldt Jakob en ALS." In de ideale situatie wordt de NfL-waarde gemeten voor de start van een behandeling. Als het medicijn effectief is, zou de NfL-waarde moeten dalen. Teunissen: “Het zou geweldig zijn als we dit op korte termijn voor elkaar krijgen. Want als je in een vroeg stadium weet dat een medicijn niet werkt, kun je sneller overstappen op een doeltreffender medicijn.”

Tags bij dit artikel:

• samenleving
• biomarkers
• eiwit
• VUmc
• diagnosticeren
• ziekte van Alzheimer
• Bloedtest
• hersenschade
• Amsterdam UMC