Dat melden het CBS en het RIVM op basis van de voorlopige sterftecijfers per week

De sterfte in de afgelopen weken valt hoger uit dan gemiddeld voor deze periode. Voor week 14 (30 maart tot en met 5 april) wordt het aantal overledenen geschat op ongeveer 5 100 personen. Dat zijn er in deze week ongeveer 2 duizend meer dan het weekgemiddelde gedurende de eerste tien weken van 2020. Deze schatting is gebaseerd op het aantal overlijdensberichten dat het CBS tot nu toe ontvangen heeft voor week 14. In week 13 (23 tot en met 26 maart) overleden 4 425 personen. Dat melden het CBS en het RIVM op basis van de voorlopige sterftecijfers per week.

In 2020 overleden er tot en met week 10 (tot en met 8 maart) gemiddeld 3 132 mensen per week, net iets minder dan in 2019 toen er in de eerste tien weken gemiddeld 3 170 mensen overleden.

De hogere sterfte valt samen met het begin van de corona-epidemie in Nederland. Op 27 februari 2020 werd de eerste positief geteste patiënt gemeld in Nederland en op 6 maart het eerste sterfgeval door het nieuwe coronavirus (COVID-19). Op 11 maart heeft de Wereldgezondheidsorganisatie de COVID-19-uitbraak tot pandemie verklaard. 
In week 13 zijn 752 overleden COVID-19-patiënten aan het RIVM gemeld en 1020 overledenen in week 14 (stand donderdag 9 april 2020). Omdat niet alle overledenen in Nederland getest zijn op COVID-19 zullen de werkelijke aantallen aan corona overleden personen hoger zijn. Door naar het totaal aantal overledenen per week te kijken zoals gemeld aan het CBS—dus ongeacht de doodsoorzaak—ontstaat een completer beeld.

Toename vooral bij ouderen
In de afgelopen weken stierven vooral meer ouderen. Geschat op basis van de informatie die tot nu toe is binnengekomen, neemt de sterfte onder ouderen in week 14 verder toe, met name bij 80-plussers. Naar schatting overleden bijna 1 900 personen (een toename van 68 procent) van 65 jaar en ouder meer dan in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020. In week 13 lag de sterfte onder ouderen 44 procent hoger.

Ook bij de leeftijdsgroep 0 tot 65 jaar is een toename te zien vanaf week 11. De toename is zichtbaar in de leeftijden boven de 50 jaar. Beneden de leeftijd van 50 jaar is het aantal overledenen nagenoeg gelijk aan het gemiddelde van de eerste tien weken van 2020.

Meer mannen dan vrouwen overleden
In de afgelopen weken is de sterfte onder mannen meer toegenomen dan onder vrouwen. In week 14 neemt, op basis van een eerste schatting, de sterfte van zowel mannen als vrouwen verder toe, maar lijkt het verschil kleiner te worden vergeleken met de week ervoor. Volgens deze schatting overlijden in week 14 bijna drie kwart meer mannen (1 100) en ruim de helft meer vrouwen (850) dan in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020. In week 13 was de sterfte onder mannen ruim de helft hoger en onder vrouwen bijna een derde.

Twee derde van de overleden COVID-19-patiënten, gemeld aan het RIVM, was man. Dat er meer mannen overlijden, is in de totale sterfte ook zichtbaar.

Aantal overledenen in Noord-Brabant en Limburg neemt minder hard toe
In week 14 (30 maart tot en met 5 april) lijkt het aantal overledenen minder toe te nemen in Noord-Brabant en Limburg dan in de week ervoor. In deze twee provincies is de totale weeksterfte voor week 14, geschat op basis van de informatie die tot nu toe is binnengekomen, meer dan verdubbeld ten opzichte van een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020. In week 13 was het aantal overledenen ook al (bijna) verdubbeld in Noord-Brabant en Limburg. In deze provincies is al sinds week 11 een stijging in het aantal overledenen zichtbaar.

Op basis van een eerste schatting neemt in week 14 het aantal overledenen vooral in Zuid-Holland toe ten opzichte van week 13. Hier is het aantal overledenen in week 14 bijna de helft hoger dan gemiddeld in de eerste tien weken. Daarnaast stijgt met name in Noord-Holland en Gelderland het aantal overledenen.

In week 13 was, naast een hogere sterfte in Noord-Brabant en Limburg, in Gelderland en Overijssel bijna de helft meer sterfte dan in een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020. In Noord-Holland en Utrecht was er een derde meer sterfte.

Spreiding over gemeentes
In sommige gemeentes in Noord-Brabant, Limburg en rondom Zwolle is het aantal overledenen in week 13 meer dan verdubbeld ten opzichte van een gemiddelde week in de eerste tien weken van 2020. In acht gemeentes, waaronder Boekel, Uden en Peel en Maas, is het aantal overledenen zelfs meer dan 4 keer zo hoog.

Het aantal overledenen op gemeenteniveau kan sterk fluctueren, met name voor kleine gemeentes. Een (sterke) verhoging in een bepaalde week kan daarom toeval zijn en hoeft niet het gevolg te zijn van de coronacrisis.

Informatiebronnen CBS en RIVM
Het CBS krijgt dagelijks berichten over sterfte binnen uit de bevolkingsregisters van gemeenten. Het CBS heeft dan nog geen informatie over de doodsoorzaak van de overledenen. Deze informatie ontvangt het CBS via een doodsoorzakenverklaring die is ingevuld door de arts die de overledene schouwt. De publicatie van de informatie uit de doodsoorzakenverklaringen wordt regulier in het derde kwartaal van 2020 verwacht, het CBS gaat zich inspannen om dit eerder te publiceren.

Het RIVM ontvangt dagelijks meldingen van overleden COVID-19-patiënten vanuit de GGD’s.

Schatting gebaseerd op tot nu toe ontvangen berichten
Gewoonlijk zit er enige tijd tussen de feitelijke overlijdensdatum en het moment waarop deze informatie het CBS bereikt. De overlijdensberichten worden iedere week op donderdag verzameld. Meestal heeft het CBS op donderdag gegevens van iets meer dan 80 procent van alle sterfgevallen van de voorgaande week. Deze informatie geeft dus een indicatie van het te verwachten totale aantal overledenen in die week.

Uit week 12 en week 13 is op te maken dat de berichten momenteel sneller binnenkomen dan gewoonlijk (het aantal binnengekomen berichten na één week was, respectievelijk, 86 en 84 procent van het totaal). De schatting voor week 14 is gebaseerd op de aanname dat nu ook gemiddeld 85 procent is ontvangen. Dit is echter niet zeker, het werkelijk aantal overledenen in week 14 kan hoger of lager uitvallen. Het voorlopige aantal overledenen voor week 13 was 3 procent hoger (117 overledenen) dan de vorige week gemaakte schatting.