Subsidie voor ontwikkeling tuberculosevaccin

De onderzoekers krijgen 1,6 miljoen dollar van de Amerikaanse wetenschapsfinancier National Institutes of Health

Leidse wetenschappers zijn een nieuwe manier op het spoor om een tuberculosevaccin te ontwikkelen. Dat is belangrijk, want tuberculose is wereldwijd nog altijd de meest dodelijke infectieziekte. De onderzoekers krijgen 1,6 miljoen dollar van de Amerikaanse wetenschapsfinancier National Institutes of Health (NIH) om dit vaccin verder te ontwikkelen.

De wetenschappers, onder leiding van prof. Tom Ottenhoff en dr. Simone Joosten, richten zich op een nieuwe manier om het immuunsysteem te activeren. Het is een hoopvolle stap richting het terugdringen van de ziekte, denken zij. “Tuberculose eist wereldwijd nog steeds enorm veel slachtoffers. In combinatie met de toenemende antibioticaresistentie, maakt dat de noodzaak voor nieuwe manieren om te ziekte te voorkomen groot”, legt Ottenhoff uit.

HLA-E
Het onderzoeksteam gebruikt de beurs om de interactie te bestuderen tussen het immuunsysteem, kleine stukjes van de tuberculosebacterie en het zogenoemde HLA-E-eiwit. De focus op HLA-E maakt het project uniek. HLA-moleculen zitten op de buitenkant van alle lichaamscellen en presenteren kleine stukjes eiwit aan het immuunsysteem. Als het stukje wordt herkend als lichaamsvreemd -zoals bij infectie met tuberculose- wordt het immuunsysteem geactiveerd. 

Je hebt meerdere soorten HLA moleculen, maar HLA-E is bijzonder, legt Joosten uit. “In tegenstelling tot andere soorten, die enorm verschillend kunnen zijn tussen individuen, ziet HLA-E er bijna bij iedereen hetzelfde uit, waardoor we voor alle patiënten eenzelfde vaccin kunnen ontwikkelen. Bovendien geeft HLA-E een bijzondere immuunrespons, en blijft het aanwezig op de cellen van tuberculosepatiënten met een HIV-infectie, wat vaak voorkomt.”

Tuberculosevaccin
Deze eigenschappen maakt HLA-E een beloftevolle kandidaat als bouwsteen voor een tuberculosevaccin, denken de onderzoekers. Maar voordat ze zover zijn moeten nog veel vragen worden beantwoord, waarvoor ze komende vier jaar de NIH-beurs gebruiken. Welke stukjes van de tuberculosebacterie moeten we gebruiken voor het vaccin? Hoe ziet de immuunrespons er precies uit? Hoe herkent het immuunsysteem het HLA-E in combinatie met het stukje tuberculosebacterie? En hoe kunnen we een dergelijk vaccin zo effectief mogelijk toedienen?

Het beantwoorden van deze vragen doen ze niet alleen. Ze werken samen met de Universiteit van Oxford, Universiteit van Melbourne, Universiteit CapeTown, Kings College London, Public Health England, Biomedisch Primaten Research Centrum, TU Delft en diverse LUMC-groepen onder andere bij Cel en Chemische Biologie en Hematologie. 

Tags bij dit artikel:

• LUMC
• vaccin
• eigenschappen
• antibioticaresistentie
• immuunsysteem
• wereldwijd
• tuberculose