Toezichthouders moeten hun informatiepositie versterken door zelfstandiger en vaker in gesprek te gaan met de werkvloer en de maatschappelijke omgeving van de zorginstelling. Hiervoor pleit de Wetenschappelijke Adviesraad van de Nederlandse Vereniging van Toezicht in de Zorg en Welzijn (NVTZ) in het nieuwe rapport ‘Tussen Besturing en Samenleving’. De NVTZ is met 3.700 leden de grootste belangenorganisatie voor toezichthouders (commissarissen) in de semi-publieke sector.

Incidenten leren ons: toezicht staat op te grote afstand

Of het nu gaat om de VUmc casus, het Meavita debacle, de verspreiding van de Klebsiella bacterie in het Maasstad Ziekenhuis of de incidenten rondom de arts Jansen Steur, in alle gevallen stond de Raad Toezicht te veel op afstand en greep daardoor niet of te laat in. Falend bestuur wordt steeds vaker in verband gebracht met falend toezicht. De besturing van zorgorganisaties vraagt om een andere relatie tussen bestuurders en toezichthouders.

Nieuwe visie op toezichthouden

De Wetenschappelijke Adviesraad, onder voorzitterschap van prof. dr. ir. Rienk Goodijk (bijzonder hoogleraar governance in het (semi-)publieke domein aan de Universiteit van Tilburg), concludeert op basis van onderzoeken en rapporten van recente incidenten dat er een verstoring is van de checks & balances in het huidige governancesysteem. Dit komt doordat het object van toezicht (de Raad van Bestuur) tevens de voornaamste informatiebron is. Toezichthouders blijken zich in de praktijk te veel te laten leiden door informatie vanuit de bestuurders. De raad adviseert een toezichtrol die zich niet alleen richt op de bestuurdermaar vooral op de besturing van de zorgorganisatie. Hierbij moeten toezichthouders hun informatie vergarende rol zelfstandiger uitvoeren door in gesprek te gaan met de werkvloer en de maatschappelijke omgeving van de zorginstelling. De adviesraad pleit niet voor een aanpassing van het huidige governancemodel maar voor een andere werkwijze.

Aanbevelingen

De adviesraad pleit voor een heldere wettelijke verankering van de rol van de Raad van Toezicht. Meer duidelijkheid over de rol en taak van de Raad van Toezicht moet vooraf gaan aan nieuwe wettelijke bepalingen over de aansprakelijkheid van toezichthouders. Verder adviseert ze de NVTZ om het debat te faciliteren over dit onderwerp met de leden van de NVTZ en van Vereniging van bestuurders in de zorg (NVZD).  Tenslotte beveelt ze verder onderzoek aan naar de mogelijkheden en condities voor de werking en implementatie van de voorgestelde werkwijze.