Nog altijd zijn hart- en vaatziekten één van de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland

Een consortium onderzoekers onder leiding van Folkert Kuipers (UMCG) en Mihai Netea (Radboudumc) heeft een Impulse Grant van drie miljoen euro van de Hartstichting ontvangen. Deze vervolgfinanciering stelt onderzoekers van UMCG, Radboudumc en Amsterdam UMC in staat om verder te gaan met onderzoek naar de mechanismen die bijdragen aan het ontstaan van aderverkalking (atherosclerose) bij hart- en vaatziekten met focus op de rol van de darmflora (microbiota). Ook willen zij nieuwe geneesmiddelen ontwikkelen. Dit onderzoek, IN-CONTROL II geheten, is een vervolg op IN-CONTROL I, een succesvol Cardiovasculair Onderzoek Nederland (CVON)-consortium dat in 2013 werd opgericht. Het onderzoek duurt 5 jaar.

Nog altijd zijn hart- en vaatziekten één van de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland, onder andere door de vergrijzing en een toenemende mate van overgewicht onder de bevolking. Vroegtijdige diagnose en behandeling van personen met een verhoogde gevoeligheid voor hart- en vaatziekten is daarom van cruciaal belang. Uit recent onderzoek, onder andere uitgevoerd in IN-CONTROL I, is gebleken dat ook de microbiota in de darm een rol speelt in de ontwikkeling van hart- en vaatziekten. Deze rol is complex, aangezien de microbiota zowel invloed heeft op de stofwisseling als op het immuunsysteem en daarmee samenhangende ontstekingsprocessen. 

Resultaten IN-CONTROL I
In IN-CONTROL I zijn verschillende factoren geïdentificeerd die van invloed zijn op de darmflora van patiënten met overgewicht en hart- en vaatziekten, en de moleculaire mechanismen die hier mogelijkerwijs aan ten grondslag liggen. Zo is aangetoond dat een sterk verband bestaat tussen de microbiota in de darm en het lipidenprofiel (vetachtige substanties in het bloed) in het bloed van gezonde individuen. Meerdere factoren, zoals leeftijd, geslacht, voeding, medicijngebruik, en hypertensie zijn van invloed op de samenstelling, functie en diversiteit van de microbiota in de darm. De studies uitgevoerd binnen IN-CONTROL I hebben sterk bijgedragen aan het mechanistische inzicht dat ten grondslag ligt aan het complexe samenspel tussen de microbiota in de darm, het ontstaan van ontstekingsprocessen en het risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Aangetoond is dat beinvloeding van de microbiota gebruikt kan worden ter preventie en/of behandeling van zowel een verstoord bloedlipidenprofiel als de ontstekingscomponent van atherosclerose. Daarnaast is een nieuwe biomarker gevonden, IL18-binding protein, die bij mensen met overgewicht beter dan bestaande biomarkers atherosclerose in de halsslagader kan voorspellen. De studie IN-CONTROL II bouwt voort op deze resultaten.

Doel nieuwe onderzoek IN-CONTROL II
Het doel van IN-CONTROL II is om de aanwijzingen uit IN-CONTROL I om te zetten in bewijs, om daarmee nieuwe geneesmiddelen en preventieve behandelingen tegen hart- en vaatziekten te ontwikkelen. Hierbij wil het consortium erop letten dat bepaalde aangrijpingspunten mogelijk specifiek voor vrouwen en voor mannen en ook leeftijdspecifiek dienen te worden ontwikkeld, geanalyseerd en uiteindelijk getest. In het onderzoek maakt het consortium gebruik van de nieuwste inzichten op gebied van data-analyse, imagingtechnieken en innovatieve experimentele modellen. 

Samenwerking in consortium
Binnen het consortium zal het Radboudumc zich vooral richten op het immunologische deel van de studie, Amsterdam UMC op de effecten van pre- en probiotica in mensen met verhoogd risico en UMCG op de genetica van het microbioom, de rol daarvan op veroudering van het immuunsysteem en het uitvoeren van mechanistische studies in innovatieve muismodellen. Het uiteindelijke doel is om de ontwikkelde concepten en de te ontwikkelen geneesmiddelen beschikbaar te maken voor grote groepen (potentiële) patiënten. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met de Hartstichting en met de patiëntenvereniging Harteraad.

Subsidie Hartstichting
De subsidie van de Hartstichting komt voort uit het CVON-programma. CVON financiert grootschalige landelijke onderzoeksprojecten, waarin onderzoekers, universiteiten en bedrijven samenwerken. Uitgangspunt van CVON is dat de beste onderzoekers binnen een bepaald onderzoeksgebied elkaar opzoeken en zichzelf organiseren.