Onderzoek naar betere behandeling voor blaaskankerpatiënten

Blaaskanker is een veel voorkomende vorm van kanker met in Nederland 7.000 nieuwe gevallen per jaar

Uroloog dr. Tahlita Zuiverloon en onderzoeker dr. Tokameh Mahmoudi gaan samen onderzoek doen naar een nieuwe behandeling voor mensen met blaaskanker.

‘Onze studie richt zich op patiënten met blaaskanker bij wie de tumor nog niet is doorgegroeid in de spierlaag rond de blaas, maar bij wie het risico dat dit op korte termijn wel gebeurt groot is. 22 procent van de patiënten heeft dit hoog-risico.’

Bij 40 procent van de patiënten met hoog risico niet-spierinvasieve blaaskanker werkt de gebruikelijke therapie, verwijdering van de tumor gevolgd door blaasspoelingen met geïnactiveerde tuberculose-bacillen (BCG), namelijk onvoldoende. De tumor die terugkeert is vaak agressiever en moeilijker te behandelen. De helft van deze patiënten overlijdt binnen vijf jaar.

‘Eén tiende van de patiënten moet eerder stoppen met de BCG-therapie vanwege ernstige bijwerkingen’, vult Zuiverloon aan. ‘Bij patiënten die niet reageren op BCG-blaasspoelingen, moet de blaas worden verwijderd en vervangen door een urinestoma. Plus: BCG is moeilijk te produceren en daarom schaars. We hebben dringend behoefte aan minder toxische, effectievere en beter beschikbare blaas-sparende alternatieven voor patiënten met hoog-risico blaaskanker.’

‘IMPASSE-studie zoekt uit waarom sommige patiënten niet reageren op bestaande therapie’

Zuiverloon en Mahmoudi gaan in hun studie, de IMPASSE-studie gedoopt, op zoek naar de moleculaire mechanismen die ervoor zorgen dat blaastumoren, ondanks een behandeling met BCG, blijven doorgroeien. ‘We hopen straks beter te kunnen voorspellen welke patiënten wél op BCG reageren. Zo kunnen we efficiënter omgaan met het schaarse BCG, en we besparen patiënten bij wie het niet zal werken een belastende behandeling’, zegt Mahmoudi.

Voorspellende waarde
Bovendien hopen de onderzoekers moleculaire doelwitten te vinden, zodat nieuwe blaas-sparende behandelingen kunnen worden ontwikkeld. ‘In recent onderzoek op tumormateriaal van patiënten die  hun behandeling hadden afgerond, hebben we ontdekt dat patiënten die niet of onvoldoende reageren op de BCG-spoeling, een specifieke set genen hebben die overactief zijn, legt Zuiverloon uit.

‘Dit genenpatroon hebben wij BRS3 genoemd, BCG Response Signature-3.  In de IMPASSE studie zullen we bij 420 patiënten met hoog-risico niet-spierinvasief blaaskanker bepalen of we het BRS3 genenpatroon kunnen gebruiken om patiënten die geen baat zullen hebben bij BCG-spoelingen te herkennen. Daarnaast zullen we onderzoeken of we nieuwe medicijnen kunnen ontwikkelen tegen deze overactieve genen.’

Bij de deelnemende patiënten wordt de tumor verwijderd, gevolgd door de BCG spoelingen. De tumoren worden gescreend op het genenpatroon BRS3. ‘Daarvoor gebruiken we een test, ‘OncoSignal’ genaamd. Die is ontwikkeld door Philips en recent overgenomen door het bedrijf InnoSign. We gaan bij elke patiënt kijken of hij of zij op de BCG spoeling reageert. We hopen vast te kunnen stellen of het BRS3-genenpatroon er inderdaad voor zorgt dat de BCG spoeling niet aanslaat.’

Mini-orgaantjes
Van de uitgenomen kankercellen van de patiënten die BRS3-positief zijn, worden ook mini-orgaantjes gekweekt, organoïden genoemd. De wetenschappers onderzoeken deze organoïden op moleculaire afwijkingen die ervoor zorgen dat de tumor niet reageert op BCG-spoeling. ‘We gaan deze mini-orgaantjes behandelen met verschillende medicijnen gericht tegen het BRS3-genenpatroon, om te kijken of er bestaande medicijnen zijn waar de tumorcellen wél van dood gaan’, zegt Zuiverloon.

‘Zo weten artsen straks dat wanneer een patiënt moleculaire afwijking ‘x’ heeft, de medicijnen ‘y tot en met z’ de grootste kans van slagen hebben. We hopen dat we uiteindelijk voor iedere patiënt met blaaskanker een goede behandeling hebben.’

Maak Kanker Kansloos
Deze studie wordt gefinancierd door de Maak Kanker Kansloos campagne van de Erasmus MC Foundation – Daniel den Hoed Fonds. Via de website Maak Kanker Kansloos kan men zich inschrijven voor Run4Daniel (5 of 10 KM hardlopen of wandelen) op zaterdag 2 juli in het Kralingse Bos en/of de Swim4Daniel op zondag 3 juli in de Wijnhaven bij Plein 1940 in Rotterdam. Door deelname steunt men het onderzoek van Zuiverloon en Mahmoudi.

Blaaskanker
De maand mei is Blaaskanker Awareness Maand. Blaaskanker is een veel voorkomende vorm van kanker met in Nederland 7.000 nieuwe gevallen per jaar. Roken vergroot de kans op blaaskanker aanzienlijk. 75% van de mensen met blaaskanker heeft de niet-spierinvasieve vorm van blaaskanker. Dit houdt in dat de tumor niet is doorgegroeid in de spierlaag van de blaas.

Blaastumoren worden ingedeeld in laag, matig en hoog risico. De risicogroep zegt iets over de kans op het ontstaan van terugkerende ziekte of doorgroei in de spierlaag van de blaas.

De standaard behandeling voor hoog-risico niet-spierinvasief blaaskanker is eerst het wegschrapen van zoveel mogelijk tumorweefsel, gevolgd door terugkerende blaasspoeling met BCG gedurende drie jaar. BCG zijn geïnactiveerde tuberculose-bacillen, ontwikkeld voor de behandeling van tuberculose en met bewezen antikankerwerking. Deze therapie is sinds 1976 onveranderd.

Bloed in de urine is een belangrijk symptoom van blaaskanker. Wie bloed vindt in de urine, doet er verstandig aan de huisarts te bezoeken. Daarom is onze slogan tijdens de blaaskanker bewustzijnsmaand in mei: ‘Plas je bloed, dat is niet goed’.

Tags bij dit artikel:

• huisarts
• wetenschappers
• Erasmus MC
• bloed
• moleculaire
• tumorcellen
• symptoom
• urine
• blaaskanker