Nieuwe therapieën tegen kanker door gespecialiseerde immuuncellen

Het opsporen van abnormale cellen in ons lichaam is normaal gesproken een taak van conventionele T-cellen

Wetenschappers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Antoni van Leeuwenhoek hebben ontdekt hoe gespecialiseerde immuuncellen in staat zijn tot het opsporen en verwijderen van tumoren, die ‘onzichtbaar’ zijn voor de conventionele verdedigingsmechanismen van het immuunsysteem. Deze resultaten verschenen in het tijdschrift Nature en kunnen mogelijk leiden tot nieuwe immuuntherapieën tegen kanker.

Het opsporen van abnormale cellen in ons lichaam is normaal gesproken een taak van conventionele T-cellen, witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen in het immuunsysteem. Deze cellen kunnen vele soorten afwijkingen herkennen, zoals infecties met virussen en bacteriën. Maar het immuunsysteem heeft soms moeite om kankercellen op te sporen. Deze kwaadaardige cellen worden alleen herkend door T-cellen als er een specifieke molecuul aan verbonden is. Maar om te ontsnappen aan het immuunsysteem, missen sommige kankercellen dit molecuul, waardoor ze ‘onzichtbaar’ worden voor conventionele T-cellen.  

Waarom werkt immuuntherapie bij deze patiënten?
Onderzoekers van het LUMC en NKI zagen onlangs echter een vreemd fenomeen: sommige patiënten met ‘onzichtbare’ tumoren reageren zeer goed op immuuntherapie tegen kanker. Bij deze therapieën wordt met name de activiteit van conventionele T-cellen aangewakkerd of versterkt door antistoffen. “Maar bij deze vormen van kanker ontbreken nu juist de moleculen die T-cellen in staat stellen om ze te herkennen. We begrepen daarom niet waarom de patiënten zo goed op de behandeling reageerden”, aldus Noël de Miranda, leider van de onderzoeksgroep Cancer Immunogenomics van de afdeling Pathologie van het LUMC.

De tweede verdedigingslinie aan zet
Nader onderzoek van cellen van patiënten die zijn behandeld in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis wijst uit dat zogenoemde γδ (gamma delta) T-cellen – een minder bekend, gespecialiseerd type immuuncel – in staat zijn om kankercellen te detecteren die onzichtbaar zijn voor conventionele T-cellen.  

De Miranda: “Dit laat zien dat ons immuunsysteem een soort back-up heeft. Als het niet lukt om kankercellen op de normale manier te herkennen, is er nog een tweede verdedigingslinie. Onze bevindingen kunnen uiteindelijk leiden tot nieuwe behandelingen van ‘onzichtbare’ tumoren met dit type T-cellen.”

Ontwikkelen nieuwe immuuntherapieën
“We beginnen pas net met het ontsluiten van het geweldige potentieel van γδ T-cellen voor de ontwikkeling van nieuwe immuuntherapieën voor kanker”, zegt Emile Voest, hoogleraar medische oncologie, groepsleider in het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek en onderzoeker bij Oncode. “We begrijpen nu beter hoe deze immuuncellen werken tegen tumoren in kankerpatiënten en hoe we daar gebruik van kunnen maken bij het ontwikkelen van nieuwe immuuntherapieën. Deze immuuncellen zullen vooral een rol kunnen spelen bij het behandelen van vormen van kanker die niet kunnen worden geëlimineerd door conventionele T-cellen.”

Het onderzoek wordt gefinancierd door Oncode en de European Research Council.

Tags bij dit artikel:

• kanker
• LUMC
• Oncologie
• immuunsysteem
• immuuncellen
• kankerpatiënten
• witte bloedcellen