Ruim 14 miljoen voor fundamenteel inzicht in kanker

Fundamentele kennis is essentieel voor het realiseren van nieuwe doorbraken in het voorkomen, opsporen en behandelen van kanker

Waarom wordt de ene lichaamscel kwaadaardig en de andere niet? Waarom is de ene kankercel gevoelig voor behandeling en de andere niet? Waarom zaait de ene kankercel uit en de andere niet? KWF Kankerbestrijding investeert 14,7 miljoen in 23 nieuwe onderzoeken die zich richten op dit soort fundamentele kankervraagstukken. Het doel is achterhalen hoe kankercellen werken, wat hun zwakke plekken zijn en hoe we die kunnen benutten om kanker te bedwingen.

Fundamentele kennis is essentieel voor het realiseren van nieuwe doorbraken in het voorkomen, opsporen en behandelen van kanker. Hoe beter we kanker begrijpen, hoe beter we de ziekte kunnen bestrijden. Carla van Gils, directeur KWF Kankerbestrijding

De onderzoeken zijn toegekend binnen de tweede financieringsronde van 2023. Om tot een weloverwogen besluit te komen, liet KWF zich adviseren door deskundigen uit binnen- en buitenland. Zij beoordeelden alle aanvragen zorgvuldig op wetenschappelijke kwaliteit, haalbaarheid en relevantie.

Een selectie uit de toegekende onderzoeken:

Kankercellen een duwtje geven
Kankercellen kunnen heel verschillend reageren op precies hetzelfde medicijn. Dr. Klaas Mulder (Radboud universiteit) gaat onderzoeken hoe dat komt. Met computermodellen en 'single cell'-technologie gaat hij cel voor cel bekijken welke moleculaire processen actief zijn voor, tijdens en na de behandeling. Zo kan hij achterhalen in welke staat de cel zich moet bevinden voor het beste resultaat. Hij hoopt manieren te vinden om niet-reagerende kankercellen in deze gunstige staat te duwen zodat ze wél reageren op behandeling.

Combinatietherapie bij agressieve kinderhersentumor
Een diffuus midlijn glioom is een agressieve hersentumor die met name kinderen treft. Behandelopties zijn er vrijwel niet, waardoor patiënten niet lang te leven hebben (gemiddeld 9-11 maanden). Het medicijn ONC201 lijkt de overleving te kunnen verdubbelen, maar verliest op den duur zijn werkzaamheid. Dr. Esther Hulleman (Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie) gaat onderzoeken waarom tumoren er ongevoelig voor worden. Ze kijkt naar het effect op het afweersysteem en onderzoekt of de werking is te verbeteren door ONC201 te combineren met een ander medicijn.

Plaatselijke behandeling met stralingsgevoelige medicijnen
Kankermedicijnen reizen vaak het hele lichaam door op weg naar hun doelwit (de tumor). Hierdoor kan gezond weefsel beschadigd raken. Dit kan vervelende bijwerkingen geven. Dr. Bart Cornelissen (UMC Groningen) werkt aan een nieuwe manier om medicijnen uitsluitend in de tumor hun werk te laten doen. Hiervoor koppelt hij het medicijn aan een stof waardoor het onwerkzaam en onschadelijk wordt. Omdat deze koppeling breekt door radioactieve straling, kan men het medicijn plaatselijk laten vrijkomen door de tumor te bestralen (vaak al onderdeel van de behandeling). Cornelissen gaat op zoek naar de meest effectieve verbindingen en verwacht minstens één stralingsgevoelig geneesmiddel te ontwikkelen.

Organoïden: nieuwe standaard in kankeronderzoek

Tot voor kort kon men kankercellen alleen maar bestuderen in platte 2D-modellen (cellijnen). De komst van organoïden, 3D-gekweekte mini-tumoren die de werkelijkheid redelijk goed nabootsen, heeft een ware revolutie in gang gezet. Steeds meer onderzoekers maken standaard gebruik van deze kweektechniek:

• Dr. Jeanine Roodhart (UMC Utrecht) gaat organoïden kweken van tumorweefsel van patiënten met anuskanker. Door deze organoïden bloot te stellen aan verschillende behandelingen verwacht ze per patiënt de best werkende behandeling te kunnen selecteren.
• Dr. Hannes Lans (Erasmus MC) gaat in alvleesklier-organoïden onderzoeken of kankercellen gevoeliger zijn te maken voor chemotherapie door hun DNA-reparatie te remmen. Ook onderzoekt hij of beschadiging van hun DNA ze gevoeliger maakt voor immunotherapie.
• Dr.  Martijn Gloerich (UMC Utrecht) gebruikt organoïden om te bestuderen hoe darmkanker uitzaait en wat daartegen te doen is. Hij focust hierbij op mechanische interacties tussen tumorcellen.
• Prof. dr. Geert Kops (Hubrecht Instituut) gaat darmpoliepen kweken om te onderzoeken welke uit kunnen groeien tot darmkanker. Hij kijkt gericht naar genetische veranderingen zoals een toe- of afname van het aantal chromosomen. Beter begrip van dit mechanisme kan leiden tot betere opsporing en behandeling van darmkanker in een vroeg stadium.

Alle onderzoeken gaan binnen een half jaar van start. Van de 23 onderzoeken zijn er 5 gefinancierd uit de opbrengst van Alpe d'HuZes.

Alle 23 onderzoeken / Overzicht toekenningen Call 2023-2

Bron: KWF Kankerbestrijding

Tags bij dit artikel:

• kanker
• onderzoek
• voorkomen
• KWF Kankerbestrijding
• kankercellen
• behandelen
• opsporen
• doorbraken