Cholesterol verlagen door eiwitten op te ruimen

Met een beurs van de Hartstichting onderzoekt Judith Sluimer van het Maastricht UMC een nieuwe route om de hoeveelheid cholesterol in ons bloed te beheersen.

Het gaat om een systeem van eiwitten en kleine blaasjes, dat als een soort stofzuiger bepaalde eiwitten opruimt. Woensdag18 januari zijn de Dekkerbeurzen, met een totaal bedrag van 3,5 miljoen euro, door de Hartstichting uitgereikt aan dertien talentvolle onderzoekers.

Spannend en nieuw. Dat is het onderzoek van Judith Sluimer. Want over haar onderwerp – de afbraak van eiwitten die de hoeveelheid cholesterol bepalen – is nog maar weinig bekend. "Ik verwacht dat de afbraakroute die ik onderzoek flinke invloed heeft op het cholesterol in ons bloed," vertelt Sluimer. "Als mijn onderzoek dat inderdaad aantoont, leggen we de basis voor heel nieuwe medicijnen die het aantal hart- en herseninfarcten kunnen verlagen." Dat is hard nodig, want de huidige medicijnen kunnen niet voorkomen dat elk jaar nog duizenden mensen in Nederland een hart- of herseninfarct krijgen.

Niet te veel en niet te weinig
De hoeveelheid cholesterol in ons bloed komt nogal precies: te weinig cholesterol is niet goed, want het is een belangrijke bouwstof van elke lichaamscel, en van hormonen. Maar teveel cholesterol is ook schadelijk: het hoopt zich op in de wanden van bloedvaten. Dat zet een sneeuwbaleffect in gang, waardoor steeds meer ontstekingscellen in de bloedvaten kruipen en het bloedvat steeds nauwer wordt. Uiteindelijk kan deze slagaderverkalking scheuren en een hart- of herseninfarct veroorzaken.

Veel eiwitten betrokken
De cholesterolbalans wordt geregeld door heel veel verschillende eiwitten, vertelt Sluimer. Deze eiwitten regelen hoeveel cholesterol het lichaam zelf aanmaakt of opneemt uit het eten, en hoeveel cholesterol wordt afgebroken. "Als je die eiwitten kunt beïnvloeden, heb je indirect dus ook invloed op de hoeveelheid cholesterol."

Stofzuiger
Sluimer richt zich op een systeem dat eiwitten afbreekt. Het is een soort stofzuiger, die bestaat uit eiwitten en zure blaasjes binnenin cellen. De stofzuiger ruimt oude en beschadigde eiwitten op, en hergebruikt de onderdelen. Dit mechanisme komt in het hele lichaam voor, maar Sluimer onderzoekt het in levercellen en in bepaalde ontstekingscellen in slagaderverkalking (macrofagen). Want vooral de lever en bloedvaten zijn belangrijk voor de cholesterolhuishouding. Sluimer wil weten welke eiwitten worden opgeruimd door de stofzuigers, en of daardoor de hoeveelheid cholesterol stijgt of daalt. Sluimer: "Als je dat weet, heb je heel nieuwe mogelijkheden in handen om het cholesterol te verlagen."

In 2016 kreeg Sluimer de beurs 'Senior postdoc'. De beurs omvat ruim € 300.000,- waarmee ze vier jaar onderzoek kan doen.