Hoewel zwangere vrouwen vaak medicatie nodig hebben, is er nog steeds beperkt onderzoek gedaan naar de doseringen, veiligheid en effectiviteit van medicijnen 

De meeste vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. De keuze voor de meest passende medicijnen en doseringen is echter vaak moeilijk. In een nieuwe publicatie in The Lancet presenteren artsen en onderzoekers van het Radboudumc, Maastricht UMC+, Imperial College London en de Universiteit van Liverpool een gezamenlijke aanpak voor besluitvorming. De aanpak combineert ethische principes met de persoonlijke waarden van de zwangere vrouw en bestaande wetenschappelijke kennis over de relevante medicijnen. Als voorbeeld gebruiken zij het medicijn sertraline, een antidepressivum dat ook tijdens de zwangerschap wordt voorgeschreven.

Hoewel zwangere vrouwen vaak medicatie nodig hebben, is er nog steeds beperkt onderzoek gedaan naar de doseringen, veiligheid en effectiviteit van medicijnen tijdens de zwangerschap. Historisch gezien werden zwangere vrouwen als kwetsbare onderzoeksgroep beschouwd en meestal uitgesloten van medicijnonderzoek. Het thalidomide-schandaal in de jaren '50-'60, dat ernstige geboortedefecten veroorzaakte bij duizenden kinderen, toonde de risico’s van onvoldoende geteste medicijnen tijdens de zwangerschap aan. Sindsdien zijn artsen vaak zeer terughoudend met het voorschrijven van medicatie aan zwangere vrouwen om het kind te beschermen. Tegelijkertijd is veel medicatie wel veilig tijdens de zwangerschap en onderbehandeling van de moeder kan juist schadelijk zijn voor vrouw en kind.

Voordelen en risico’s in kaart brengen
Daarnaast krijgen zwangere vrouwen soms onvoldoende informatie over de risico’s en voordelen van medicatie of worden ze niet volledig betrokken bij beslissingen over hun behandeling, Ditkan leiden tot suboptimale keuzes en schadelijke gevolgen. ‘Zorgverleners hebben dringend behoefte aan ethische en toepasbare modellen om de voordelen en risico’s van medicatie en eventuele doseeraanpassingen voor zwangere vrouwen en hun ongeboren kinderen in balans te brengen,’ zegt eerste auteur Charlotte Koldeweij.

Sertraline
De publicatie beschrijft belangrijke ethische principes en biedt praktische stappen voor artsen en zwangere vrouwen om gezamenlijk te beslissen over geschikte medicatie en doseringen, gebaseerd op wetenschappelijke gegevens en persoonlijke waarden van de vrouw. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van sertraline, een antidepressivum dat tijdens de zwangerschap wordt voorgeschreven. Zwangere vrouwen actief betrekken bij beslissingen over hun behandeling kan helpen om de maatschappelijke kijk van hun kwetsbaarheid te veranderen. Dit kan ook toegang tot medisch onderzoek bevorderen, waar zij nu vaak niet aan mee mogen doen zodat meer kennis ontstaat over medicatie tijdens de zwangerschap.

Virtuele zwangerschapsmodellen
Dit werk is onderdeel van het project MADAM (Model Aangepaste Doseringen voor Alle Moeders). In samenwerking met Moeders van Morgen Lareb, het kenniscentrum van geneesmiddelgebruik bij een kinderwens, de zwangerschap en tijdens de borstvoeding, ontwikkelen onderzoekers dosisaanbevelingen op maat voor veelgebruikte medicijnen bij zwangere vrouwen en hun ongeboren kinderen. Ze maken hierbij gebruik van virtuele zwangerschapsmodellen en inzichten van een multidisciplinair team van experts en patiënten. Het project wordt ondersteund door een subsidie van de Bill & Melinda Gates Foundation. ‘Ons doel is om het gebruik van model-gebaseerde, op de zwangerschap aangepaste doseringen te bevorderen. Het is belangrijk dat zowel artsen als zwangere vrouwen vertrouwen hebben in het gebruik van deze modellen als bewijs,’ aldus projectleider Saskia de Wildt.

Bron: Radboudumc