Hulp aan jongeren met complexe problematiek is niet op orde

Voor jongeren met complexe problematiek is niet de juiste en passende hulp beschikbaar. Er zijn nog steeds grote knelpunten bij de af- en ombouw van de JeugdzorgPlus (gesloten jeugdzorg). De aanpassing van de JeugdzorgPlus gaat moeizaam, verloopt onvoldoende gecontroleerd en er zijn te weinig goede alternatieven. Dit schrijft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in de eindrapportage over haar toezicht op de af- en ombouw van de JeugdzorgPlus.

De af- en ombouw van de JeugdzorgPlus is een gezamenlijke opdracht van alle betrokken partijen. Zij hebben de verantwoordelijkheid te zorgen dat kwetsbare jongeren ook tijdens de aanpassing van de JeugdzorgPlus passende hulp krijgen. De inspectie ziet dat de besluitvorming door jeugdzorgregio’s, gemeenten en aanbieders over het hulpaanbod aan jongeren met complexe problematiek moeizaam verloopt.

“Landelijk is afgesproken dat gesloten plaatsingen van jongeren zo veel mogelijk moet worden voorkomen. Daar staan we als inspectie helemaal achter. Maar we benadrukken al lange tijd dat de gesloten jeugdzorg ook nu goede kwaliteit van hulp moet leveren. Daarnaast moet alles-op-alles worden gezet om een goed alternatief op te bouwen. Dat gesloten jeugdzorg-instellingen snel sluiten, lijkt vooral symbolisch, want de complexe problemen die deze jongeren hebben verdwijnen niet,” zegt Angela van der Putten, hoofdinspecteur Jeugd en Maatschappelijke Zorg bij de IGJ.

Wel afspraken, problemen niet opgelost
De inspectie ziet dat er stappen zijn gezet in de ombouw van de gesloten jeugdzorg, toch zijn de problemen niet opgelost. Er is een bestuurlijk aanjager die moet zorgen voor landelijke regie, maar deze kan niet ingrijpen bij vastgelopen besluitvorming tussen jeugdzorgregio’s, gemeenten en aanbieders. Dit is wel nodig om te zorgen dat deze jongeren de juiste hulp krijgen.

Het langzame proces rond de afspraken over het aanpassen van JeugdzorgPlus-locaties biedt geen oplossing voor wat jongeren nu nodig hebben. Van der Putten: “Jongeren met complexe problemen zitten nu in een heel kwetsbare situatie. Dat zien we terug in ons toezicht. En we zien wat ongewenst is voor deze jongeren, zoals wonen in grote groepen met te weinig aandacht voor de individuele jongere. Daarom zijn wij kritisch of alternatieven voor gesloten jeugdzorg voldoen en of deze gericht zijn op wat jongeren nodig hebben.”

Aanbevelingen
Zolang er aanbod van JeugdzorgPlus is, is het nodig dat jongeren die nu in de gesloten jeugdzorg verblijven zo goed mogelijk worden geholpen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de inkoop en aanbod van kwalitatief goede en passende zorg aan jongeren met complexe hulpvragen. Het is hierbij essentieel dat (financiële) randvoorwaarden op orde zijn, waarbij aanbieders kunnen werken met een vast team, met voldoende professionele medewerkers, met kleine groepen jongeren.

De inspectie geeft in haar rapporten een aantal aanbevelingen, onder andere:

  • Professionals moeten expertise, tijd en rust hebben om zicht te krijgen op de problemen van jongeren, de oorzaken daarvan, en hoe hieraan te werken (gedeelde verklarende analyse). Hiermee kan tijdig passende hulp worden ingezet en mogelijk een gesloten plaatsing worden voorkomen. 
  • Voor een passend (specialistisch) hulpaanbod moet de samenwerking beter tussen aanbieders van jeugd- en opvoedhulp, jeugdGGZ, hulp bij licht verstandelijke beperking (LVB), forensische zorg en verslavingszorg.
  • Er is snel een kwaliteitskader nodig met randvoorwaarden voor hulp aan jongeren met complexe problematiek. Randvoorwaarden zijn bijvoorbeeld kleinschaligheid, voldoende vakbekwame medewerkers, een stabiel team en aanbod van passend onderwijs of dagbesteding. 

Hoe verder
Het toezicht van de inspectie op de af- en ombouw JeugdzorgPlus is afgerond. De inspectie blijft de ontwikkelingen volgen.

Publicaties
Zorgen om hulpaanbod voor jongeren met complexe problematiek- eindrapport met jongerenversie

Af- en ombouw JeugdzorgPlus: landelijke regie, maar problemen niet opgelost

Af- en ombouw JeugdzorgPlus: samenwerking tussen instellingen en in netwerk moet beter

Kwaliteit en beschikbaarheid van passende hulp in de JeugdzorgPlus nog niet op orde

Onvoldoende goede en passende hulp aan jongeren met complexe hulpvragen in open (residentieel) aanbod

Bron: IGJ