Bij de ombouw JeugdzorgPlus is stevige regie nodig

Binnen JeugdzorgPlus verblijven jeugdigen die zonder behandeling een risico vormen voor zichzelf of hun omgeving

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) roept het ministerie van VWS en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) op stevige regie te voeren op de ombouw van de JeugdzorgPlus. Deze vorm van gesloten jeugdzorg wordt in een hoog tempo aangepast. Dit gebeurt regionaal, zonder duidelijke landelijke sturing. De inspectie is bezorgd over het effect hiervan op het hulpaanbod aan jongeren die te maken hebben met JeugdzorgPlus. De inspectie vindt dat op korte termijn helder moet zijn welke JeugdzorgPlus-instellingen blijven bestaan. Ook moeten instellingen worden gefaciliteerd als zij willen veranderen, of kleinschaliger gaan werken. Stevige regie is nu nodig om te komen tot een landelijk aanbod voor de groep jongeren met complexe problematiek die intensieve en soms gedwongen jeugdhulp nodig hebben.  

In de publicatie ‘Weinig goede alternatieven voor JeugdzorgPlus, stevige regie nodig' is de IGJ bezorgd over de zorgvuldigheid waarmee de JeugdzorgPlus wordt afgebouwd. De inspectie heeft voor dit verkennende toezicht gesproken met 81 jongeren en 13 instellingen bezocht. Ook is gesproken met bestuurders, verwijzers en betrokken organisaties. Uit dit toezicht blijkt dat er steeds minder jongeren terechtkomen in de JeugdzorgPlus. Maar er is weinig zicht op waar jongeren met complexe problematiek die intensieve en soms gedwongen jeugdhulp nodig hebben, verblijven en of zij daar passende jeugdhulp ontvangen.

De inspectie constateert dat er een tekort is aan specialistische hulp, bijvoorbeeld (jeugd)ggz. Voor jongeren met meerdere of complexe problemen is de specialistische hulp onvoldoende toegankelijk. En er zijn ook onvoldoende vervolgplekken, zoals beschermd wonen, als jongeren geen behandeling meer nodig hebben. Als gevolg hiervan komen jongeren toch in de JeugdzorgPlus terecht, ze moeten er langer blijven of worden buiten hun eigen regio geplaatst. Daarnaast zorgen de regionale verschillen in de visie en voortgang over het voortbestaan of sluiten van JeugdzorgPlus-instellingen, voor risico’s op de kwaliteit en continuïteit van zorg aan deze doelgroep.

Ook constateert de inspectie dat bij jongeren vrijheidsbeperkende maatregelen buiten de JeugdzorgPlus zonder wettelijke basis worden toegepast. De rechtsbescherming van deze jongeren is daarmee niet op orde.

Verbetering nodig in JeugdzorgPlus 
Voor de jongeren die nu in een JeugdzorgPlus-instelling verblijven zijn er verbeteringen nodig bij de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen, de overplaatsingen van jongeren en de beschikbaarheid van passende hulp. 
Uit het toezicht wordt duidelijk dat vrijheidsbeperkende maatregelen bij een deel van de instellingen nog te veel worden toegepast. Ook blijkt dat jongeren regelmatig worden overgeplaatst vanuit een gesloten instelling met meer vrijheden, naar een locatie waar juist veel vrijheidsbeperkende maatregelen worden toegepast. Jongeren geven aan dat zij lang moeten wachten op het starten van (trauma)behandeling en dat hun problemen tijdens het wachten toenemen. Dit is vooral als zij wachten op een behandeling die vanuit een andere instelling geboden moet worden, zoals de (jeugd)ggz.

Hoe verder
De IGJ doet in 2023 verdiepend toezicht bij de JeugdzorgPlus-instellingen. Dit richt zich op de toepassing van de veldnormen terugdringen vrijheidsbeperkende maatregelen. Andere aandachtpunten bij dit toezicht zijn de mate van overplaatsingen, tijdige inzet van passende hulp, inclusief onderwijs/dagbesteding. 

Ook voert de inspectie toezicht uit bij alternatieve, open voorzieningen. Hierbij wordt gekeken naar de kwaliteit en de passendheid van het hulpaanbod aan jongeren met complexe problematiek die intensieve en soms gedwongen jeugdhulp nodig hebben, en de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen in een open setting.

Over JeugdzorgPlus
Binnen JeugdzorgPlus verblijven jeugdigen die zonder behandeling een risico vormen voor zichzelf of hun omgeving. Ze hebben bijvoorbeeld ernstige gedragsproblemen, meestal in combinatie met psychiatrische problemen en/of een verstandelijke beperking waardoor een lichtere behandeling niet mogelijk is. Deze jeugdigen hebben een beperkt probleeminzicht en zijn moeilijk te motiveren tot het vrijwillig volgen van behandeling. De behandeling in de JeugdzorgPlus is erop gericht dat jongeren weer kunnen meedoen in de maatschappij. Een verzoek voor JeugdzorgPlus kan worden gedaan door de gemeente, de Raad voor de Kinderbescherming, een gecertificeerde instelling of de Officier van Justitie. De rechter geeft een (voorwaardelijke) machtiging gesloten jeugdhulp af. 

Publicaties
Weinig goede alternatieven voor JeugdzorgPlus, stevige regie nodig

Poster Jongeren (ver)tellen: de af- en ombouw van de JeugdzorgPlus - de ervaringen van jongeren

Bron: IGJ

Tags bij dit artikel:

• vrijheidsbeperkende
• maatregelen
• complexe problematiek
• IGJ
• JeugdzorgPlus
• psychiatrische problemen
• gedwongen
• JeugdzorgPlus-instellingen
• specialistische hulp