Een versnellingsmeter op de arm hield de tremoren bij

Onderzoekers van het Radboudumc hebben ontdekt hoe stress bij Parkinsonpatiënten leidt tot meer trillen en schudden, tremoren genaamd. De resultaten, gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift Brain, onderstrepen waarom de coronacrisis extra nadelige effecten kan hebben voor mensen met de ziekte.

Rusten of rekenen
In het onderzoek, gedaan aan het Donders Instituut door Michiel Dirkx, Rick Helmich, Bas Bloem en collega’s, werden 33 patiënten met de ziekte van Parkinson in een MRI-scanner bestudeerd. Tijdens een deel van de MRI-scans mochten de proefpersonen rust houden, terwijl zij tijdens het andere deel een stress-opwekkende taak kregen. Zij moesten snel rekensommen maken, en door het meten van de pupildiameter en de hartslag kon de mate van stress nauwkeurig bepaald worden. Een versnellingsmeter op de arm hield de tremoren bij.

Dat deze stressvolle taak meer tremoren opwekte was geen verrassing; veel patiënten ervaren zelf ook dat situaties waarin zij gestrest raken, leiden tot meer tremoren. Bijvoorbeeld, een diner in een restaurant waarbij mensen uit bezorgdheid op hen letten kan juist stressvol zijn en ervoor zorgen dat het schudden erger wordt.

Meer stress betekent meer tremoren
Omdat de proefpersonen in een MRI-scanner lagen, kon echter ook de hersenactiviteit gemeten worden via een functionele MRI. Deze activiteit liet zien dat de hersennetwerken die stress reguleren, tijdens de rekensommen sterkere verbindingen gingen leggen met de netwerken die verantwoordelijk zijn voor de tremoren.

Dit verband tussen de hersennetwerken loopt vooral via de thalamus. De resultaten laten zelfs zien dat de mate van stress, zoals gemeten met de pupildiameter, en de mate van het versterken van die tremornetwerken in verhouding zijn: hoe meer stress, hoe sterker de toename in tremoren.

Stress in tijden van corona
Twee van de auteurs van het artikel in Brain, Rick Helmich en Bas Bloem, schreven enkele weken ervoor ook een artikel in het Journal of Parkinson’s Disease, waarin zij waarschuwen voor de gevolgen van de coronacrisis voor Parkinsonpatiënten. Zij stellen dat Parkinsonpatiënten niet alleen kwetsbaarder zijn wanneer ze COVID-19 krijgen, maar ook het risico lopen extra stress te ervaren in deze tijd, mede door de ‘social distancing’ maatregelen. Gezien de resultaten van het onderzoek is de kans aanwezig dat zij nu ook meer last ondervinden van tremoren, en daarnaast van andere stress-gerelateerde klachten zoals angst en depressie. Om dit te verifiëren zijn de auteurs begonnen met een onderzoek onder enkele honderden Parkinsonpatiënten naar de ervaring van klachten tijdens de coronacrisis.

Lichtpuntjes
Volgens Bloem en Helmich heeft de coronacrisis ook een voordeel: de toepassing van digitale middelen om patiënten te helpen kan in een stroomversnelling komen. Niet alleen consulten met de arts kunnen via een videoverbinding, maar bijvoorbeeld ook het stimuleren en begeleiden van fysieke activiteit. In het licht van extra stress kan ook online mindfulness een optie zijn. Ook hiervoor zijn Helmich en Bloem een onderzoek aan het voorbereiden.