Er zijn nog veel vragen over hoe de werking van vaccins geoptimaliseerd kan worden bij patienten met een verzwakt immuumsysteem

Patiënten met een aangeboren afweerstoornis of een hiv-infectie hebben mogelijk een verminderde immuunrespons op vaccins. Het is van belang dat deze mensen goed beschermd worden tegen COVID-19. Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) doet mee aan twee wetenschappelijke studies die de effectiviteit van vaccins bij deze patiëntgroepen onderzoekt.

Er zijn nog veel vragen over hoe de werking van vaccins geoptimaliseerd kan worden bij patienten met een verzwakt immuumsysteem. Want tot in hoeverre is een vaccin bijvoorbeeld actief bij mensen met een onderliggende ziekte, en bij patiënten die een bijbehorende behandeling ondergaan? Voor een netwerk van vaccinstudies is door ZonMw subsidie beschikbaar gesteld om dit te onderzoeken.

Aangeboren afweerstoornissen
Patiënten met een aangeboren afweerstoornis hebben een verhoogd risico op een ernstig beloop bij een COVID-19 infectie. In de VACOPID-studie staat de vraag centraal of vaccinatie voldoende bescherming biedt aan deze groep mensen. Zij kunnen vaak namelijk niet goed antistoffen aanmaken, daarnaast is bij sommige patiënten ook de activatie van T-cellen belemmerd. Van sommige vaccinaties is aangetoond dat ze niet werkzaam zijn bij deze patiëntengroep, maar dit geldt niet voor alle vaccins. Voor COVID-vaccins is dit nog niet uitgezocht. De VACOPID-studie wordt uitgevoerd door een samenwerkingsverband van Amsterdam UMC, UMC Groningen, Erasmus MC, UMC Utrecht, Maastricht UMC, Radboudumc Nijmegen en het LUMC.

Immuunrespons van mensen met hiv
Het is momenteel nog niet bekend wat de immuunrespons is bij mensen die leven met hiv (PLHIV) op de COVID-19 vaccins die in Nederland worden gebruikt. Dit wordt onderzocht in de COVIH-studie, dat wordt geleid door het OLVG in samenwerking met het Erasmus MC en het LUMC. Het is mogelijk dat mensen met PLHIV een verminderde immuunrespons hebben, waardoor de vaccins minder effectief zijn. Of dit het geval is wordt onderzocht in 22 Nederlandse ziekenhuizen waar patiënten onder controle zijn voor hun hiv-infectie.

Resultaten
Na het onderzoek verwachten de onderzoekers patiëntengroepen te kunnen identificeren die, soms tegen de verwachting in, toch goed reageren op vaccinatie. Anderzijds is het mogelijk voor patiënten die onvoldoende beschermd zijn na vaccinatie om extra bescherming te genereren. Dit kan bijvoorbeeld door huisgenoten te vaccineren (ringvaccinatie), of patiënten zelf een ‘booster’ vaccinatie te geven. De effecten daarvan willen onderzoekers graag in een vervolgstudie onderzoeken. De kennis die wordt opgedaan in de lopende studie zal naar verwachting, ook toegepast kunnen worden bij jaarlijkse vaccinatiecampagnes tegen griep en andere ziekteverwekkers.

Lees meer over de onderzoeksprojecten en over hoe we ons goed voorbereiden op nieuwe pandemieën op de website van ZonMw