In diverse populaties is Immuun-genetisch onderzoek essentieel

Genetisch en immunologisch onderzoek in niet-Europese populaties levert een beter en vollediger beeld op over de werking van het menselijk afweersysteem

Ziekte en gezondheid zijn het resultaat van een complexe interactie tussen de mens en zijn ziekteverwekkers. Genetische factoren die mede de afweer van de gastheer bepalen, verschillen soms aanzienlijk tussen mensen en bevolkingsgroepen onderling. Dat toont een publicatie in het American Journal of Human Genetics van onderzoekers uit Nederland, Tanzania en India. Meer genetisch en immunologisch onderzoek in niet-Europese populaties levert een beter en vollediger beeld op over de werking van het menselijk afweersysteem.

Ziek word je nooit alleen. Het gaat altijd om een combinatie van gastheer en gast, de mens die bijvoorbeeld door een virus wordt geïnfecteerd. Zo’n infectie kan heel verschillend verlopen. De ene mens wordt flink ziek van een griepvirus, terwijl een ander er nauwelijks last van heeft. Hoe zit dat precies? Wat maakt dat iemand een virusinfectie zonder problemen opruimt en iemand anders er juist flink ziek wordt? Voor een belangrijk deel zit de verklaring in ons afweersysteem, dat enorm kan verschillen per individu. Maar ook tussen  diverse bevolkingsgroepen kunnen duidelijke verschillen in afweer voorkomen.

Regelaars van de immuunrespons
Om meer inzicht in die verschillen te krijgen richtten Collins Boahen van het Radboudumc en zijn collega’s hun onderzoek op de rol van genetische factoren die de cytokineproductie regelen. Cytokines vormen namelijk een belangrijke en vroege schakel in het coördineren van de afweerreactie. Als een soort regisseurs bepalen ze de reactie van het afweersysteem op binnendringende ziekteverwekkers. Onder de groep cytokines vallen onder meer interferonen, interleukines, chemokines en tumor necrose factors. Al die verschillende factoren maken dat de cytokinereactie een complexe reactie is, die bovendien per persoon en bevolkingsgroep sterk kan verschillen. “Variaties in de cytokinereactie bepalen niet alleen het risico op infectieziekten”, zegt Boahen, “maar bijvoorbeeld ook de gevoeligheid voor ontstekingen en autoimmuunziekten.”

Tanzania
Cytokine-reacties in de West-Europese bevolking (Kaukasisch ras) zijn al vaker bestudeerd. Wat vooral ontbreekt zijn gegevens over cytokine-reacties in populaties in andere geografische gebieden. Samen met Blandina T Mmbaga, directeur van het Kilimanjaro Clinical Research Institute in Tanzania en haar collega’s Godfrey Temba en Vesla Kullaya, onderzocht Boahen hoe die reacties verlopen bij gezonde Tanzaniaanse volwassen van Oost-Afrikaanse afkomst. “Daarbij hebben we ook naar de onderliggende genetische variaties gekeken die van invloed kunnen zijn op de cytokine-reacties”, zegt Mmbaga. “Anders gezegd: zijn er genetische verschillen tussen populaties die ervoor zorgen dat er bij de een anders gereageerd wordt op een infectie dan bij de ander?”

Genetische en immunologische verschillen
Het onderzoek past binnen het Human Functional Genomics Project (HFGP) dat onderzoekt welke gevolgen de genetische variatie in het menselijk DNA op de fysiologische processen heeft, met speciale aandacht voor het immuunsysteem in gezondheid en menselijke ziekten. Boahen: “Het onderzoek laat zien dat er zowel genetisch als immunologisch duidelijke verschillen bestaan tussen de Europese en Afrikaanse bevolking. Genetisch zien we bijvoorbeeld kleine variaties - SNP’s genoemd - tussen beide groepen die de productie van cytokines beïnvloeden. Simpeler gesteld: we zien aanzienlijke verschillen in de genetische basis voor de cytokinesproductie van mensen uit Tanzania in Oost-Afrika en West-Europa.”

Meer aandacht voor niet-Europese populaties
De resultaten van dit onderzoek, gepubliceerd in het American Journal of Human Genetics (AJHG), wijzen op de noodzaak om meer onderzoek te doen in niet-Europese populaties. Alleen op die manier krijgen we een volledig inzicht in de diversiteit van het menselijke afweersysteem. Vinod Kumar, laatste auteur van het artikel, pleiten daarom voor het betrekken van ondervertegenwoordigde populaties in genetisch onderzoek, zodat nieuwe ontdekkingen mogelijk worden over verschillen in gezondheid en ziekte zowel tussen individuen als populaties.

Tags bij dit artikel:

• DNA
• Radboudumc
• griepvirusinfecties
• ziekteverwekkers
• afweersysteem
• immuunsysteem
• genetisch