Zoektocht naar stofjes die uitzaaiingen huidkanker voorspellen

Onderzoekers zijn op zoek naar biomarkers die kunnen voorspellen welke huidkankers grote kans hebben om uit te zaaien

Dermatoloog dr. Marlies Wakkee en patholoog dr. Antien Mooyaart van het Erasmus MC Kanker Instituut gaan tumorweefsels van honderden huidkankerpatiënten nauwgezet onder de loep nemen. Ze zijn op zoek naar biomarkers die kunnen voorspellen welke huidkankers grote kans hebben om uit te zaaien.

Het gaat om weefsel van patiënten met plaveiselcelcarcinomen (PCC). Van de 12.000 patiënten die jaarlijks PCC krijgen, krijgt 1 tot 2 procent na verloop van tijd te maken met uitzaaiingen van de tumor. Wakkee en Mooyaart maken in hun studie gebruik van artificial intelligence. Geavanceerde computers zullen in de cellen van de weefselcoupes zoeken naar verschillen en overeenkomsten tussen mensen die wel uitzaaiingen kregen en mensen die ze niet kregen.

Vijf jaar
‘We willen mensen met een groot risico op uitzaaiingen zo vroeg mogelijk identificeren’, legt Marlies Wakkee uit. ‘Maar over de risico’s op uitzaaiingen bij PCC is nog maar weinig bekend. Daarom blijven álle patiënten vijf jaar onder controle. Niet alleen om te monitoren of de tumor is uitgezaaid, maar ook om te zien of er een PCC op een andere plek ontstaat.’

Dat zijn jaarlijks onvoorstelbaar veel consulten. ‘Je wilt graag per patiënt een goede voorspelling maken of die monitoring nodig is. Ook wil je voorspellen of het wegsnijden van het PCC voldoende is, of dat je bijvoorbeeld aanvullend moet bestralen, of misschien in de toekomst aanvullende medicatie moet geven.’

Artsen kijken in het tumorweefsel van PCC-patiënten naar kenmerken als: hoe diep zitten de tumorcellen en zitten ze rond de zenuwen? ‘Maar er zit natuurlijk veel meer informatie in die tumorcoupes. We kunnen de computer vragen: tel alle celdelingen, tel het aantal immuuncellen of tel het aantal celkernen. Artificial intelligence legt bovendien patronen bloot waar we nog niet aan hadden gedacht. AI denkt out of the box.’

Subtypes
De onderzoekers – ook wetenschappers van het RadboudUMC zijn betrokken – hopen biologische subtypes te kunnen identificeren zodat van toekomstige patiënten kan wordt voorspeld of ze risico lopen op uitzaaiingen. De studie is een verdiepingsslag van een lopende studie waarin RNA van tumorweefsel wordt geanalyseerd.

‘We hebben voor deze nieuwe studie uit meer dan 11.000 mensen die in 2007 en 2008 voor het eerst een PCC kregen, alle patiënten met uitzaaiingen geselecteerd. Dat waren er zo’n 200. Die gaan we vergelijken met 200 PCC patiënten zonder uitzaaiingen. En we zullen een controle groep van 400 patiënten selecteren. Dus uiteindelijk zullen we het tumorweefsel van ongeveer 800 mensen gebruiken voor dit onderzoek.’

Mutilerend
Circa 20 procent van de mensen bij wie een PCC uitzaait, komt te overlijden aan die metastasen. ‘Maar een uitgezaaide PCC behoeft ook vaak een heel grote operatie, die mutilerend kan zijn. We zouden dat hopelijk kunnen voorkomen door hoog risico patiënten goed te monitoren of in een vroeg stadium aanvullend te behandelen.’

Hanarth fonds
Voor de studie krijgen Mooyaart en Wakkee 400.000 euro van het Hanarth Fonds. Dit fonds werd in 2018 opgericht met behulp van de nalatenschap van Arthur del Prado, oprichter en voormalig CEO van chipfabrikant ASM International. Het fonds wil het gebruik van kunstmatige intelligentie en machine learning bevorderen en versterken om de diagnose, behandeling en uitkomst van patiënten met kanker te verbeteren.

Tags bij dit artikel:

• kanker
• intelligentie
• Erasmus MC
• studie
• huidkanker
• uitgezaaide
• uitzaaiingen
• kunstmatige