MS is een ziekte van hersenen en ruggenmerg waarbij ontstekingen tot zenuwschade leiden

Onderzoek naar breinweefsel van overleden hersendonoren met multiple sclerose (MS) heeft nieuw inzicht opgeleverd in het verloop van de ziekte. De hersenontstekingen van mensen met MS die snel achteruitgaan hebben vaker een kenmerkend uiterlijk, blijkt uit een studie waaraan neuroloog Joost Smolders van het Erasmus MC meewerkte. Hij hoopt dat dit inzicht op termijn kan helpen om de groep die snel achteruitgaat beter te helpen.

Fascinerend vindt neuroloog Joost Smolders het dat er in 2025 nog zo’n relatief eenvoudige nieuwe vinding wordt gedaan over de ziekte MS. Samen met onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut, de universiteit van Münster (Duitsland) en de universiteit van Turku (Finland), ontdekte hij dat de ontstekingen in de hersenen van mensen met MS die snel achteruit zijn gegaan in neurologisch functioneren vaker een specifiek uiterlijk hebben. Deze zogeheten laesies hadden vaker een brede ontstekingsrand. In de hersenen van MS-patiënten die langzaam achteruit zijn gegaan vonden de onderzoekers vrijwel geen ontstekingen met zo’n brede rand. Het is de eerste keer dat deze brede rand in de hersenontstekingen van MS-patiënten wordt opgemerkt.

Ontstekingen met een brede rand lijken dus een indicator te zijn van MS met een ernstig verloop, schrijven Smolders en collega’s in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Medicine. Toen de onderzoekers inzoomden op de brede rand rondom de laesies vonden ze afweercellen en stoffen die betrokken zijn bij actieve ontsteking.

Verloop lastig te voorspellen
MS is een ziekte van hersenen en ruggenmerg waarbij ontstekingen tot zenuwschade leiden. Mensen met MS kunnen problemen krijgen met zien, bewegen en spreken. Het ziektebeloop van MS verschilt per persoon en is lastig te voorspellen. ‘Sommige patiënten hebben al snel na de diagnose allerlei beperkingen en andere patiënten bereiken met relatief weinig beperkingen hun oude dag’, aldus Smolders.

Hij hoopt dat de ontdekking van de hersenontstekingen met de brede rand kan helpen om de groep die snel achteruitgaat vroeg te herkennen en beter te behandelen. ‘Dat is momenteel extra relevant, omdat er nieuwe medicijnen in ontwikkeling zijn die achteruitgang bij sommige mensen met MS kunnen remmen. Die mogelijkheid hadden we eerst niet. Omdat deze nieuwe medicijnen ook ongewenste effecten kunnen hebben, willen we het liefst testen en voorschrijven aan mensen met MS die hier er het meest aan hebben’, legt Smolders uit.

Scan
De brede ontstekingsrand kan bij levende MS-patiënten op dit moment nog niet opgespoord worden met een reguliere MRI-scan. In de studie gebruikten de wetenschappers een speciale PET-scan waarmee dat wel lukt. Op die scans, gemaakt in Finland, werd het verband tussen de brede ontstekingsrand en snelle achteruitgang van de ziekte bevestigd.

Voor het onderzoek gebruikten Smolders en collega’s hersenweefsel van mensen met MS die hun brein na hun overlijden aan de Nederlandse Hersenbank hebben gedoneerd . Ze vergeleken het hersenweefsel van twee uitersten: 26 hersendonoren met MS die traag achteruitgingen en 18 hersendonoren met MS die snel achteruitgingen. Smolders: ‘We vonden een aantal verschillen die we al kennen, maar dus ook die brede ontstekingsrand. Voor de donoren en families lijkt het me waardevol dat zo’n ontdekking kan voortkomen uit de toewijding van mensen met MS om hersenen te doneren voor wetenschappelijk onderzoek.’

Het Erasmus MC is een erkend expertisecentrum voor zorg en onderzoek naar MS. 

Bron: Erasmus MC