Door klimaatverandering neemt het aantal diarreeziekten toe

Diarree is wereldwijd de derde belangrijkste doodsoorzaak bij kinderen onder de vijf jaar

Met meer dan 500.000 sterfgevallen is diarree wereldwijd de derde belangrijkste doodsoorzaak bij kinderen onder de vijf jaar. Alleen longontsteking doodt elk jaar meer kinderen ouder dan een maand. De ziektelast van diarree is de afgelopen decennia verminderd, maar klimaatverandering en de daardoor toegenomen regenval, overstromingen en droogte bedreigen deze vooruitgang. Samen met het Amsterdam Institute for Global Health and Development (AIGHD) leidt Amsterdam UMC een wereldwijd consortium in de zoektocht naar oplossingen.

Vanessa Harris, internist-infectioloog en universitair docent Global Health aan Amsterdam UMC en leider van het SPRINGS-consortium: "We zien dat de impact van klimaatverandering op de overdracht van verwekkers van diarree afhangt van globale en lokale factoren die op elkaar inspelen. Plotselinge zware regenval kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat oude riolen overlopen en de watervoorziening vervuilen. Of stijgende temperaturen kunnen ervoor zorgen dat sommige ziekteverwekkers langer buiten het lichaam kunnen leven. Het is een blijvende interactie tussen gevolgen van klimaatverandering, lokale omstandigheden en ziekteverwekkers.”

In kaart brengen
Om effectief preventief beleid te maken in landen die het meest kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering, is meer kennis nodig. Het eerste doel van het grootschalige onderzoek dat Harris leidt is te meten hoe klimaatverandering watervoorzieningen, waterkwaliteit en ziektelast van diarree beïnvloedt. Dat gebeurt in casestudies verspreid over Europa en sub-Sahara-Afrika. Harris: "Met deze kennis kunnen we in kaart brengen welke gebieden meer risico lopen op toename van diarreeziekten en waaróm dat zo is. Vervolgens gaan we modellering gebruiken om regionale voorspellingen te doen over hoe waterkwaliteit en ziektelast van diarree in de toekomst zullen veranderen. De gemeenschappen en beleidsmakers aldaar hebben dan de mogelijkheid zich voor te bereiden en aan te passen. We gaan hiervoor een breed spectrum aan kennis samen brengen - van klimaatexperts, ingenieurs en hydrologen tot antropologen, gezondheidseconomen en volksgezondheidsexperts. Ook kunnen we met die modellen vaststellen welke lokale interventies in de toekomst het meest effectief zullen zijn om toename van het aantal gevallen van diarree te voorkomen."

Met eigen ogen
Dzidzo Yirenya-Tawiah en Adelina Mensah, beiden milieuwetenschappers aan de Universiteit van Ghana, hebben meerdere studies uitgevoerd en de effecten van klimaatverandering op de gezondheid van mensen met eigen ogen gezien. Mensah: "Veel van onze vissersgemeenschappen worden regelmatig blootgesteld aan overstromingen door zware en grillige regenval, stormvloeden en zeespiegelstijging, gebeurtenissen die soms allemaal tegelijkertijd plaatsvinden. Dit heeft verwoestende gevolgen voor de infrastructuur en watervoorziening. De kwaliteit van oppervlakte- en grondwater wordt dan vaak aangetast door ziekteverwekkers en we hebben onvoldoende kennis over besmettingsroutes. En omdat de bevolking beperkte alternatieve waterbronnen heeft, heeft dat enorme risico’s voor de gezondheid, vooral van kwetsbaren zoals kinderen en ouderen."

Studielocaties in vier landen
Ghana is niet het enige land waar casestudies worden uitgevoerd, het consortium zal ook onderzoek doen in Tanzania, Roemenië en Italië. In alle vier de landen zijn studielocaties gekozen vanwege hun gevoeligheid voor zowel overstromingen als droogte. En elke locatie heeft specifieke kenmerken die het consortium unieke inzichten kunnen geven in het risico op diarree. In Napels bijvoorbeeld zijn er door de nabijheid van veeteelt en landbouw – wat ziekteverwekkers met zich meebrengt – in combinatie met een verouderde stedelijke waterinfrastructuur, extra risico's. De regio rondom Haydom in Tanzania heeft weer andere kenmerken, het bestaat voornamelijk uit platteland met hoge percentages ondervoeding en armoede onder de bewoners. Estomih Mduma is onderzoeker op het gebied van volksgezondheid in het Haydom Lutheran Hospital en ziet dat diarree veel kinderen treft en tot ziekenhuisopnames en sterfgevallen leidt. De beperkte toegang tot schoon water maakt het moeilijk om het probleem rondom diarree onder de kwetsbare populatie van Haydom te verminderen.

Horizon-subsidie
De lokale kwetsbaarheden maken deel uit van wat het SPRINGS-consortium van plan is aan te pakken met een Horizon-subsidie van 6,5 miljoen euro. Vanessa Harris: "Met deze studie willen we lokale en nationale risico’s op diarree kunnen voorspellen en dit gebruiken om beleid vorm te geven. We willen gemeenschappen en overheden kunnen helpen prioriteiten te stellen bij de inzet van hun beperkte middelen in gezondheids- en milieusectoren. Uiteindelijk moeten betere surveillance en voorspellingen van ziekteverwekkers, in combinatie met onderbouwde maatregelen die passen bij specifieke locaties, ziektes en sterfgevallen kunnen verminderen."

Het SPRINGS-consortium bestaat uit Amsterdam UMC, AIGHD, het Norwegian Meteorological Institute, de University of Virginia, de University of Ghana, de London School of Hygiene and Tropical Medicine, Three o'Clock, Aarhus University, het IHE Delft Institute for Water Education, The Abdus Salam International Centre for Theoretical Physics, de Vrije Universiteit Amsterdam, de University of Naples, het Haydom Lutheran Hospital Tanzania, AQUATIM Romania, de Universiteit van Boekarest en het Nederlands Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.

Bron: Amsterdam UMC

Tags bij dit artikel:

• ziektelast
• sterfgevallen
• ziekteverwekkers
• diarree
• klimaatverandering
• Amsterdam UMC
• SPRINGS-consortium
• diarreeziekten