Werkwijze leeftijdsonderzoeken bij jonge asielzoekers verbeterd

Er worden röntgenfoto’s gemaakt van de pols en het sleutelbeen om vast te stellen hoe oud het kind ongeveer is

De werkwijze rondom leeftijdsonderzoek (LTO) bij asielzoekers is verbeterd. De in 2018 geconstateerde knelpunten zijn in 2019 grotendeels opgelost. Dat constateren de Inspectie Justitie en Veiligheid, de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming in hun rapport over leeftijdsonderzoeken afgenomen in 2018 en 2019. De inspecties onderzochten hoe de partijen die betrokken zijn bij het LTO uitvoering geven aan hun taak.

Asielzoekers die alleen naar Nederland komen en onder de 18 jaar zijn, zijn extra kwetsbaar. Zij hebben recht op meer bescherming. Als er twijfels bestaan over de leeftijd van een jonge asielzoeker biedt de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), die besluit over de toelating in Nederland, de gelegenheid om een LTO te doen. Hierbij worden röntgenfoto’s gemaakt van de pols en het sleutelbeen om vast te stellen hoe oud het kind ongeveer is.

Bij minderjarigen zijn gewricht en botten nog niet ‘uitgerijpt’. Het is van belang de leeftijd te weten omdat een alleenstaande minderjarige asielzoeker veelal tot het 18e jaar in Nederland mag blijven, ook al is de aanvraag afgewezen.

Betere rechtvaardiging
LTO’s mogen echter alleen uitgevoerd onder bepaalde voorwaarden. Zo moet de arts die de verwijsbrief voor het LTO afgeeft bijvoorbeeld altijd een zelfstandige toets maken of een LTO gerechtvaardigd is en moet de asielzoeker vooraf worden geïnformeerd over het LTO. In 2018 gebeurde het meerdere keren dat asielzoekers een LTO kregen zonder dat aan alle voorwaarden was voldaan. Zo maakten artsen niet altijd een zelfstandige toets of een LTO gerechtvaardigd was, kon het gebeuren dat een LTO plaatsvond zonder dat er een schouw (Hierbij wordt beoordeeld of de gestelde minderjarigheid van een asielzoeker aannemelijk is. Onafhankelijk van elkaar beoordelen medewerkers van de Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel en/of de Koninklijke Marechaussee en van de IND de leeftijd van de asielzoeker. In totaal moeten 3 medewerkers bij de schouw betrokken zijn) aan vooraf was gegaan en was een asielzoeker onvolledig geïnformeerd. De IND organiseerde LTO’s bovendien zonder een check op de rechtvaardiging ervan. Asielzoekers werden hierdoor aan röntgenstraling blootgesteld terwijl dat niet, of niet op dat moment, had gemogen. In 2018 vroegen de inspecties dan ook een verbeterplan aan de IND om dit in het vervolg te voorkomen.

In 2019 constateerden de inspecties dat er verbeteringen waren doorgevoerd. Zo vond geen LTO meer plaats zonder een rechtvaardiging. Ook constateerden de inspecties dat de informatievoorziening over het LTO aan de asielzoeker volledig en op orde was. Artsen hebben hun rol bij het al dan niet doorverwijzen voor een medisch LTO goed opgepakt. In 69 gevallen van de 157 beoordelingen gaf de arts geen verwijsbrief af omdat de rechtvaardiging daartoe ontbrak. De arts vond in die gevallen de asielzoeker evident minder- of meerderjarig en achtte blootstelling aan röntgenstraling daarom niet gerechtvaardigd.

Werkwijze bij de IND
De inspecties constateerden in 2019 dat de IND de kwetsbaarheden in haar werkwijze goed heeft aangepakt. Er is meer personeel ingezet op het LTO-dossier waardoor kennis over het LTO behouden blijft. Ook is de kwaliteitscontrole verbeterd door een checklist die ervoor zorgt dat een aanvraag voor een LTO alleen naar een volgende fase kan als hiervoor alle noodzakelijke stappen zijn afgerond. In alle dossiers die in 2019 zijn bekeken, was deze checklist aanwezig en op de juiste manier gebruikt.

Scholing
In 2018 constateerden de inspecties dat de schouw werd uitgevoerd door medewerkers van de Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel van de politie (AVIM), Koninklijke Marechaussee (KMar) en IND zonder de juiste training of opleiding. Dit ondermijnt de betrouwbaarheid van de schouwresultaten. In 2019 constateren de inspecties dat een training ‘leeftijdsbepaling’ is opgezet, en dat deze (verplicht) is afgerond door alle medewerkers van de IND die bij een LTO betrokken zijn.

De Inspecties blijven ook in de toekomst toezien op de uitvoering van het LTO. Onder meer de stijging van het aantal LTO-aanvragen (van 74 in 2018 naar 264 in 2019) vereist dat betrokken partijen continu zorg houden voor de kwaliteit en borging van het LTO-proces.

Toezicht op betrokken partijen
De Inspectie JenV houdt in het kader van het LTO-toezicht op de werkzaamheden van de IND, het NFI, de KMar en de AVIM. De IGJ vervult een toezichthoudende rol vanwege de werkzaamheden van artsen in het kader van het LTO. Dit betreffen artsen van de FMMU en radiologen die op verzoek van het NFI röntgenfoto’s beoordelen. De ANVS houdt toezicht op de toepassing van ioniserende straling (zonder medisch doeleinde) in het kader van het leeftijdsonderzoek. Röntgenfoto’s voor het leeftijdsonderzoek worden gemaakt bij diagnostisch centrum Diagnostiek voor U.

Publicaties
Leeftijdsonderzoek alleenstaande minderjarige vreemdelingen

Tags bij dit artikel:

• minderjarige
• rapport
• röntgenfoto’s
• Checklist
• leeftijd
• IGJ
• asielzoekers