4 miljoen subsidie voor Project BRAINMODEL

Voor veel hersenaandoeningen wordt steeds duidelijker welke DNA-afwijkingen verantwoordelijk zijn

Een team wetenschappers komt met nieuwe onderzoeksmethodes om ontwikkelingsstoornissen in de hersenen beter te kunnen genezen. In dit project (BRAINMODEL) werken Radboudumc en VU Amsterdam met andere kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties, beroepsverenigingen en bedrijven aan deze nieuwe methodes op basis van stamcellen. ZonMw heeft hiervoor 4 miljoen euro subsidie toegekend.

Voor veel hersenaandoeningen wordt steeds duidelijker welke DNA-afwijkingen verantwoordelijk zijn. Wat nog ontbreekt is een goede systematische benadering om deze kennis en onderliggende biologische mechanismen te koppelen aan behandelmogelijkheden.

Optimale behandeling
Het BRAINMODEL-consortium wil deze methoden integreren met diagnostische technieken en relateren aan andere technieken zoals EEG (waarbij hersenactiviteit elektronisch wordt gemeten), om zo de optimale behandeling te vinden voor individuele patiënten. Hiermee wil BRAINMODEL bijdragen aan een betere therapiekeuze en succesvollere behandeling van hersenaandoeningen. Tegelijkertijd worden bijkomende ethische en maatschappelijke vragen van het gebruik van deze technieken onderzocht, samen met patiënten, patiënt-verenigingen, clinici en vertegenwoordigers vanuit industrie en andere maatschappelijke partners in het consortium.

Levende zenuwcellen in een kweekbakje
De nieuwe methodes waar BRAINMODEL aan werkt, zijn gebaseerd op cellen van de patiënt waarmee netwerken van levende zenuwcellen in kweekbakjes worden geproduceerd. Deze lijken sterk op de zenuwnetwerken in onze hersenen. Dit heet pluripotente stamcel-technologie (iPSC) en dit biedt nieuwe mogelijkheden om menselijke ziekten te begrijpen en gepersonaliseerde behandelingen te vinden. Met name voor hersenaandoeningen zijn iPSC-gebaseerde strategieën veelbelovend, omdat deze het probleem ondervangen dat onderzoekers moeilijk toegang kunnen krijgen tot hersenweefsel van levende patiënten om onderliggende oorzaken te bestuderen.

BRAINMODEL wil iPSC-gebaseerde analyses gebruiken om afwijkende functies in het materiaal van patiënten met hersenaandoeningen te vinden en deze te koppelen aan klinische gegevens, zoals EEG-biomarkers en symptoomschalen. Dit laatste wordt uitgevoerd met twee klinische centra: het N=You kenniscentrum in Amsterdam en het Vincent van Gogh Institute for Psychiatry in Nijmegen. Vervolgens testen de onderzoekers of de afwijkende cellulaire eigenschappen in de iPSC-gebaseerde analyses met bestaande medicatie te verhelpen zijn. Zo ja, dan kunnen artsen van de klinieken deze medicatie gaan gebruiken bij de behandeling van de betreffende patiënten. Wordt er geen bestaande medicatie gevonden om afwijkende eigenschappen te corrigeren, dan zet BRAINMODEL speciaal ontwikkelde nanochip-technologie in om op grotere schaal iPSC-gebaseerde analyses uit te voeren. Op die manier wordt grootschalig medicijnonderzoek mogelijk, inclusief het ontwerpen van nieuwe medicatie. Hiervoor worden humane zenuwcellen gekweekt op nanochips, om cellulaire analyses te automatiseren en op te schalen. Hiermee kunnen honderd keer meer geneesmiddelen getest worden en nieuwe geneesmiddelen ontwikkeld worden.

Het BRAINMODEL-consortium is opgericht door Matthijs Verhage (VU Amsterdam en Amsterdam UMC) en Nael Nadif Kasri (Radboudumc). Andere kennisinstellingen vertegenwoordigd in BRAINMODEL zijn Erasmus MC, Universiteit Twente, Radboud Universiteit en Vincent van Gogh Institute for Psychiatry. Het consortium heeft van ZonMw een subsidie van vier miljoen euro ontvangen in het kader van de subsidieoproep Multidisciplinaire Consortia Programma Pluripotent Stem cells for Inherited Diseases and Embryonic Research (PSIDER). Kijk voor meer informatie en alle partners van het consortium op www.brainmodel.nl.

Tags bij dit artikel:

• stamcellen
• geneesmiddelen
• DNA
• Radboudumc
• hersenen
• DNA-afwijkingen
• zenuwcellen
• hersenaandoening