Exotische muggen en nieuwe virussen door klimaatverandering

De pijn van een muggenbeet is al vervelend genoeg, maar muggen kunnen helaas ook ziektes overdragen

Het is zomer dus helaas ook weer muggentijd. Ze houden je uit je slaap en kunnen gemeen prikken. Vervelend natuurlijk, maar brengt het ook risico’s met zich mee? Hoogleraar Experimentele Virologie Ronald van Rij van het Radboudumc legt in onze zomerreeks 'Gezond de zomer door' uit wat de gevaren zijn en hoe je je kunt beschermen.

De pijn van een muggenbeet is al vervelend genoeg, maar muggen kunnen helaas ook ziektes overdragen. Een bekend voorbeeld hiervan is de malaria parasiet. Gelukkig is dat in Europa geen groot probleem. Maar hoe zit dat met andere ziektes? Ronald van Rij: ‘Exotische muggen zijn met een opmars bezig in Europa. In Italië, Spanje, Zuid-Frankrijk en de Balkan komt de Aziatische tijgermug in bepaalde periodes al veel voor. Deze mug kan verschillende virussen bij zich dragen, waaronder het Chikungunyavirus en het Denguevirus.’

Een belangrijke oorzaak van de opmars is klimaatverandering, waardoor deze van oorsprong tropische muggen zich in steeds noordelijkere gebieden thuis voelen. Een tweede bron is de internationale autobandenhandel. In banden blijft water staan en stilstaand water is de ideale omgeving voor muggenlarven. De muggen liften zo mee op het transport van autobanden vanuit tropische gebieden naar Europa.

Prikken door de kleding
‘In Italië zijn er in het verleden Chikungunya-uitbraken geweest met een paar honderd gevallen,’ vertelt Van Rij. Een Chikungunya-besmetting leidt tot hoge koorts en gewrichtspijn. Dengue, ook wel bekend als knokkelkoorts, geeft ook hoge koorts en wordt ook zo nu en dan gevonden in Europa. Gelukkig is het vooralsnog gebleven bij kleine uitbraken of individuele ziektegevallen. Deze zomer zijn er nog geen uitbraken gemeld. Van Rij: ‘Dit betekent dat er op dit moment geen circulatie van deze virussen in Europa is. Het risico op besmetting is dus erg klein. Als je met een hevige en onverklaarbare koorts terugkomt van vakantie moet je natuurlijk wel aan de bel trekken.’ Ook al dragen ze meestal geen ziektes bij zich, de Aziatische tijgermug is irritant genoeg. ‘Deze mug is zeer agressief, ze kunnen zelfs door kleding heen prikken!’, aldus Van Rij. 

Huis-tuin-en-keukenmug
En de ‘gewone’ mug dan? Van Rij: ‘Deze zijn ook niet geheel ongevaarlijk. Tegenwoordig dragen sommigen het Westnijlvirus bij zich.’ Het vermoeden bestaat dat stijgende temperaturen en langdurige droogte bijdragen aan de komst van dit virus. Ook van het Westnijlvirus kun je ziek worden, al leidt een besmetting slechts in één procent van de gevallen tot ernstige symptomen. ‘Twee jaar geleden is dit virus voor het eerst gevonden in Nederland, maar tot nu toe is het aantal gevallen nog zeer beperkt’, aldus Van Rij.

Slapen onder klamboe
Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen, dus hoe houden we de muggen van ons af? Van Rij: ‘Het aanbrengen van insectenwerende middelen zoals DEET op de huid of kleding is effectief.’ Muggen ruiken door DEET onze huid niet meer en worden er ook door afgestoten. Daarom gaan ze op zoek naar een ander slachtoffer. ‘Je huid bedekken met kleding werkt in veel gevallen ook goed, net als slapen onder een klamboe. In Europa is er geen noodzaak voor vaccins tegen de tropische ziektes die de muggen overbrengen. Daarvoor komen ze nog te weinig voor.’

Klimaatverandering
Door verdere klimaatverandering krijgen we waarschijnlijk steeds meer last van exotische muggen, ook in Nederland. ‘Het is niet denkbeeldig dat muggen zoals de Aziatische tijgermug deze kant op gaan komen,’ zegt Van Rij. ‘De verspreiding van deze mug wordt scherp in de gaten gehouden. Al met al moeten we zeker alert blijven, maar hebben we op dit moment in Europa en zeker in Nederland nog niet veel te vrezen van nieuwe muggen.’

Ga je op reis naar een sub(tropisch) gebied? Bezoek dan de Reis- en Vaccinatiepoli van het Radboudumc voor advies, vaccinaties, gezondheidsverklaringen en medicijnen.

Bekijk meer tips van onze experts in de zomerspecial om gezond de zomer door te komen.

Tags bij dit artikel:

• Radboudumc
• besmettingen
• klimaatverandering
• muggen