Thuis worden de bewaarcondities van geneesmiddelen niet gecontroleerd en is het vaak moeilijk voor patiënten om te voldoen aan de bewaareisen

Het zorgvuldig bewaren van geneesmiddelen is belangrijk om de kwaliteit, veiligheid en werkzaamheid ervan te kunnen garanderen. Tot het verlaten van de apotheek worden geneesmiddelen gecontroleerd bewaard. Thuis is dat anders. Daar worden de bewaarcondities niet gecontroleerd en is het vaak moeilijk voor patiënten om te voldoen aan de bewaareisen.

Uit onderzoek van promovendus Niels Vlieland, werkzaam bij de Apotheek van het UMC Utrecht,  blijkt dat geneesmiddelen thuis vaak niet goed worden bewaard. Patiënten bewaren geneesmiddelen regelmatig niet onder de juiste condities (temperatuur, vocht en licht). Ook bewaren patiënten geneesmiddelen waarvan de houdbaarheidsdatum al is gepasseerd, die niet meer herkenbaar zijn en/of zonder de bijsluiter. Vlieland promoveert donderdag 13 september op zijn onderzoek aan de Universiteit Utrecht.

Het vaakst worden geneesmiddelen met een bewaaradvies tussen de 2 en 8°C (bijvoorbeeld biologische geneesmiddelen) thuis niet goed bewaard. Ruim een kwart van de patiënten (27%) bewaarde dergelijke middelen zelfs onder 0°C (25%) of boven 25°C (2%). Temperatuurverschillen kunnen onder andere liggen aan de exacte locatie in de koelkast. Zo ligt de temperatuur in de deur of bovenin de koelkast vaak buiten de 2 tot 8°C. Ook het formaat van de verpakking of bijvoorbeeld vakanties maken het lastig om medicijnen goed te bewaren.

Om het effect van de bewaarcondities te meten, zijn vier verschillende biologische geneesmiddelen van het type TNF-α-remmers blootgesteld aan temperaturen vergelijkbaar met die bij patiënten thuis. De producten zijn redelijk stabiel, maar in bijna de helft ervan werden kleine hoeveelheden aggregaten (klonteringen) gedetecteerd. Aggregaatvorming kan mogelijk leiden tot een immuunreactie en zorgen voor een afname in de werkzaamheid van het geneesmiddel. Om te bepalen wat de gevolgen voor de werking en houdbaarheid van de geneesmiddelen zijn, is meer onderzoek nodig.
 
Het is van belang dat er meer aandacht komt voor het goed bewaren van geneesmiddelen. Patiënten kunnen daar extra hulp bij gebruiken. Alle betrokken partijen dragen daar een stuk verantwoordelijkheid voor. Zo kunnen artsen bij het voorschrijven van medicatie zowel de inname als het bewaren van medicatie bespreken. Farmaceuten kunnen er bijvoorbeeld bij verpakkingen rekening houden met dat die in de koelkast passen en apothekers kunnen bijdragen door bijvoorbeeld gemakkelijke bewaarinformatie verschaffen. Daarnaast moet de patiënt zelf zich ook bewust zijn van de mogelijke gevolgen als hij het bewaaradvies niet goed opvolgt.
 
Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten is in de apotheek van het UMC Utrecht een kort en duidelijk leaflet met bewaarinstructie ontwikkeld die vanaf nu bij bepaalde medicatie standaard aan patiënten wordt meegegeven.