Toediening van plasma had geen effect op de overleving

Toediening van plasma met antistoffen tegen corona bleek geen game-changer bij ernstige zieke opgenomen Covid-19-patiënten. Dat werd duidelijk uit een vroegtijdig stopgezette landelijke studie onder leiding van het Erasmus MC. Momenteel lopen nieuwe aansluitende studies naar plasmabehandeling veel eerder in het ziekteverloop. 

Uit de zogeheten ConCovid-studie bleek dat toediening van plasma van genezen ex-Covid-19-patiënten aan in het ziekenhuis opgenomen Covid-19-patiënten niet leidt tot een verbetering van hun toestand. Het plasma, met daarin antistoffen tegen SARS-CoV-2, werd in 18 ziekenhuizen na loting toegediend aan de helft van in totaal 86 opgenomen patiënten, alvorens de studie halfweg 2020 werd stopgezet na een tussentijdse analyse. De gedetailleerde resultaten zijn gepubliceerd in Nature Communications .

Toediening van plasma had geen effect op de overleving, het verloop van de ziekte of de reactie van het immuunsysteem op de besmetting met het virus. Dit komt waarschijnlijk doordat de Covid-19-patiënten meestal al antistoffen produceren op het moment van ziekenhuisopname. De timing van de behandeling lijkt dus te laat.

Lastige beslissing
‘Het was een lastige beslissing om de studie stop te zetten terwijl de nood voor een werkzame behandeling zo hoog was en plasma in veel landen al werd ingezet in het ziekenhuis’, vertelt een van de hoofdonderzoekers, internist-infectioloog dr. Casper Rokx. ‘Wij konden er als clinici echter niet meer achter staan om een waarschijnlijk niet werkzame experimentele behandeling aan patiënten te geven. Onze bevindingen werden in de daarop volgende 9 maanden meermaals bevestigd in ander onderzoek, wat de juistheid van onze beslissing bevestigde.’

De focus van plasma-behandeling werd per acuut verlegd naar een vroeger moment, sneller na infectie. ‘Inmiddels doen al meer dan 400 patiënten uit heel Nederland mee aan de nieuwe Cov-Early studie . In deze studie geven we plasma in de eerste week van ziekte, aan patiënten die nog niet zijn opgenomen in het ziekenhuis. Door samenwerking met een Spaanse onderzoeksgroep kunnen we binnenkort starten met de analyse van de resultaten van 800 patiënten. Dat is de grootste studie wereldwijd naar behandeling bij niet opgenomen Covid-19-patienten met plasma’, aldus studieleider en internist-infectioloog dr. Bart Rijnders.

Monoklonale antistof
Bovendien is eind mei in het Erasmus MC een studie gestart waarin een heel krachtige zogeheten monoklonale antistof wordt getest bij Covid-19-patienten die heel vroeg in hun ziekte zijn. Het gaat om mensen die maximaal 5 dagen ziek zijn en nog niet zijn opgenomen in het ziekenhuis. Monoklonale antilichamen worden in het laboratorium gemaakt en worden toegediend via verneveling of een infuus. De studiedeelnemers krijgen een zuurstofmeter en zelftesten mee naar huis om zelf hun gezondheid in de gaten te houden. En ze worden door de onderzoekers opgevolgd: zo nodig gaat zelfs iemand van het onderzoeksteam op huisbezoek. Aan deze studie kan iedereen meedoen die ouder dan 18 jaar is en nog niet is gevaccineerd.

Slechte afweer
Tenslotte werd recent ook een onderzoek opgestart waarbij preventief antistoffen worden gegeven aan patiënten die na vaccinatie geen antistoffen aangemaakt hebben. ‘Helaas komt dit vaak voor bij patiënten die een slechte afweer hebben, bijvoorbeeld na orgaantransplantatie of door een bloedziekte. Omdat deze mensen at risk blijven om Covid-19 op te lopen, en hier bovendien ernstig ziek van worden, hopen we hen hiermee een tijdelijke bescherming te kunnen bieden’, legt Rijnders uit. De onderzoekers benadrukken dat dit nog in onderzoeksfase is en de toekomst moet uitwijzen hoe goed deze bescherming werkt.