Onderzoek naar kandidaatgeneesmiddelen artrose

Bijna 1,5 miljoen mensen in Nederland hebben dagelijks last van artrose

Stichting De Weijerhorst steunt onderzoek van het Maastricht UMC+ naar kandidaatgeneesmiddelen voor artrose. De subsidie van drie miljoen euro maakt het mogelijk om uitgebreid te testen welke stoffen een positief effect hebben op kraakbeencellen. Beschadigde kraakbeencellen vormen de basis van artrose. Zo hopen de wetenschappers te kunnen bijdragen aan de ontwikkeling een medicijn dat artrose remt.

Bijna 1,5 miljoen mensen in Nederland hebben dagelijks last van artrose, volgens cijfers van het RIVM. Volgens schattingen loopt dit aantal op naar zo’n 2,5 miljoen in 2040. Artrose staat ten onrechte bekend als ouderdomskwaal, want ook steeds meer jongere mensen kampen met vormen van artrose.

Behandeling
Er is geen behandeling om artrose te genezen. Bij artrose in de knie of heup – de meest voorkomende vormen – ontvangen veel patiënten een prothese, een ‘nieuwe’ knie of heup. Dit vereist een ingrijpende operatie en een revalidatietraject. Bovendien heeft een prothese een beperkte levensduur en moet daarna vervangen worden. Veel onderzoek in het MUMC+ is er daarom op gericht om artrose te voorkomen of remmen, om ingrijpende en dure zorg te voorkomen.

Kraakbeencellen
Onderzoek van hoogleraar experimentele orthopedie Tim Welting en hoogleraar orthopedie Lodewijk van Rhijn is gericht op het ontrafelen van artrose op celniveau om zo aanknopingspunten voor nieuwe behandelingen te vinden. Welting: “We weten nu dat er verschillende soorten kraakbeencellen zijn die ten grondslag liggen aan artrose en na lang onderzoek is het gelukt om cel-technologie te ontwikkelen waarmee we metingen kunnen verrichten om te zien hoe ziek of gezond die verschillende soorten kraakbeencellen zijn. Bovendien hebben we deze cellen een soort ‘microlampje’ gegeven dat oplicht afhankelijk van het gezond of ziek worden van de cel.”

Sleepnet
Het onderzoek dat door De Weijerhorst mogelijk wordt gemaakt borduurt hierop voort. Omdat er nog weinig bekend is over hoe de kraakbeencellen reageren op geneesmiddelen, begint het onderzoeksteam met een ‘groot sleepnet’: met behulp van de cel-technologie worden kraakbeencellen blootgesteld aan duizenden soorten geneesmiddelen. Als er een geneesmiddel tussen zit dat een positieve invloed heeft op de kraakbeencel dan reageert het lampje en kan daarmee het geneesmiddel uit de grote verzameling geselecteerd worden. Parallel aan deze fase gaan de onderzoekers de kraakbeencellen op genetisch niveau bekijken, om te bepalen welke genen cruciaal zijn voor artrose. Inzicht in de genen zal ook bijdragen aan het nader onderzoek naar de geneesmiddelen.

Van matches naar kanshebbers
In de tweede fase van het onderzoek gaat het team de matches nader onderzoeken. Vragen daarbij zijn: wat doet dit geneesmiddel precies met de cel en welke invloed heeft het op de omgeving van de cel? Hoe kan deze stof op een veilige manier worden ingebracht zodat het juiste effect in de cel ontstaat? Kan de stof nog beter worden gemaakt? Hiervoor maken ze gebruik van menselijk kraakbeen en kraakbeencellen die, met toestemming van de patiënt, verzameld worden bij orthopedische operaties. Zo zal een deel van de potentiële geneesmiddelen afvallen en wordt meer inzicht verworven in de ‘kanshebbers’. De geneesmiddelen die overblijven worden in de derde fase van dit onderzoek zeer uitgebreid verder getest om alleen de allerbeste kanshebbers over te houden. Parallel hieraan werkt het team ook aan methoden om vast te stellen welke behandeling bij welke artrose patiënt het beste werkt. Om zo in de toekomst gewrichtssparend te werk te kunnen gaan bij de behandeling van artrose.

Primeur
“Voor zover wij weten is deze grootschalige manier van zoeken naar kandidaatgeneesmiddelen op basis van de gezondheidsstatus van de kraakbeencel een primeur in de academische wereld.” Legt Welting uit. Dit wordt mogelijk gemaakt door de genereuze subsidie van De Weijerhorst. “De Weijerhorst geeft ons zo de ruimte om zo’n groot én dus kostbaar onderzoek op te zetten. Zo staan we aan de basis van het remmen of misschien zelfs stoppen van het artroseproces. Over 5 tot 10 jaar hopen we een geneesmiddel in beeld te hebben dat verder klinisch onderzocht zou kunnen worden.’

De Weijerhorst
Stichting De Weijerhorst richt zich op het verstrekken van donaties, met name aan medisch- wetenschappelijk onderzoek. Daarbij gaat het jaarlijks om een aanzienlijk bedrag, waarmee tal van – veelal universitaire – onderzoeksteams van hoogleraren, promovendi, studenten en technisch specialisten belangrijk onderzoek kunnen uitvoeren. Prof. mr. Dick Schonis, voorzitter van Stichting De Weijerhorst, over de donatie aan het Maastricht UMC+ voor het onderzoek kandidaatgeneesmiddelen voor artrose: “Wij zien dat artrose één van de grootste medische problemen van deze tijd aan het worden is. Mensen met artrose kunnen weinig bewegen en dat leidt weer op een risico op chronische ziektes als diabetes. Daarom vinden we het belangrijk dat onderzoekers zich richten op duurzame oplossingen en subsidiëren we het onderzoek van prof. Welting en prof. van Rhijn”.

Tags bij dit artikel:

• onderzoek
• geneesmiddelen
• subsidie
• wetenschappelijk onderzoek
• Maastricht UMC+
• artrose
• kraakbeen