Miesens onderzoek vormt een cruciale bouwsteen in het begrip van virale verspreiding

De KNAW reikt dit jaar de Beijerinck Premie uit aan Pascal Miesen. Miesen krijgt de Premie voor zijn onderzoek naar de mechanismen die bepalen hoe efficiënt virussen, zoals het dengue- en zikavirus, worden overgedragen van mug op mens. De jury roemt vooral zijn vernieuwende inzichten over de wijze waarop genetische informatie in muggen verandert als reactie op infecties. Miesens onderzoek vormt een cruciale bouwsteen in het begrip van virale verspreiding en levert een belangrijke bijdrage aan het bestrijden van dit grote maatschappelijke probleem.

Een immunologisch geheugen
Miesen promoveerde aan de Radboud Universiteit en werkte daarna aan het Pasteur Instituut waar hij specifieke RNA-moleculen van muggen bestudeerde, en de rol daarvan in de afweer tegen virussen. Samen met zijn collega’s toonde Miesen aan dat muggen informatie over eerdere virusinfecties kunnen opslaan in hun DNA en doorgeven aan hun nakomelingen. Deze opgeslagen informatie wordt vervolgens gebruikt om zogenaamde Piwi-interacterende RNA’s (piRNA’s) te maken, die de virusvermeerdering kunnen onderdrukken. Hiermee hebben de onderzoekers een nieuwe vorm van immunologisch geheugen aan het licht gebracht.

Na zijn terugkeer naar het Radboudumc heeft Miesen een leidende rol gespeeld bij het opzetten van een muggenfaciliteit, waar onderzoekers op een veilige manier virusinfecties in muggen kunnen bestuderen. Zijn onderzoeksteam gebruikt geavanceerde genetische technieken om interacties tussen muggen en virussen verder te onderzoeken. Recentelijk hebben ze ontdekt dat processen zoals glucosestofwisseling en een snelle verandering in genexpressie van muggen een cruciale rol spelen in de afweer tegen virussen.
 
Muggenonderzoek voor een breed publiek
Daarnaast zet Miesen zich actief in voor het informeren van een niet-wetenschappelijk publiek over zijn werk via publieksprogramma’s en studieprojecten met middelbare scholieren. Binnen het landelijke One Health PACT-onderzoeksproject zijn bijvoorbeeld Technasiumscholieren op bezoek geweest om te ervaren wat het betekent om onderzoek te doen met echte muggen. Zo kregen ze op een praktijkgerichte manier inzicht in de levenscyclus van de mug en hoe deze kennis kan bijdragen aan de bestrijding van mugovergedragen ziekten. Tegelijkertijd maakten de scholieren kennis met het wetenschappelijk proces en de uitdagingen die hierbij komen kijken.
 
Virusverspreiding door muggen tegengaan
Miesen is erg blij met de Beijerinck Premie: 'Tegenwoordig zijn we steeds beter in staat om met geavanceerde technieken te onderzoeken wat er zich afspeelt in de mug voordat een ziekteverwekker op een mens kan worden overgedragen. Desondanks loopt het moleculaire onderzoek naar muggen nog behoorlijk achter op andere onderzoeksvelden. Ik ben heel blij met de mogelijkheden die de Beijerinck Premie biedt om de nieuwste genomische technieken toe te passen in ons onderzoek. Met de hiermee verworven kennis kunnen we in de toekomst nieuwe manieren ontwikkelen om virusverspreiding door muggen tegen te gaan.'
Uitreiking

De KNAW Beijerinck Premie wordt op 8 maart 2024 uitgereikt tijdens het Dutch Annual Virology Symposium (DAVS) in het Pakhuis de Zwijger, Amsterdam. De premie bedraagt 25.000 euro, te besteden door de winnaar aan virus-georiënteerd onderzoek.

Bron: KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen)