Afkicken van oxycodon is hartstikke moeilijk

Naar aanleiding van maatschappelijke signalen over het toenemende gebruik en misbruik van oxycodon is ook minister Bruno Bruins van Volksgezondheid gealarmeerd

In de VS sterven jaarlijks duizenden mensen aan een overdosis oxycodon (merknaam Oxycontin). Het aantal Amerikaanse verslaafden aan pijnstillers uit de opiatenfamilie is inmiddels opgelopen tot meer dan 2,5 miljoen. Zo erg is het in Nederland nog niet, maar ook in ons land neemt het gebruik van oxycodon hand over hand toe. Van 96.000 gebruikers in 2008 tot 485.000 in 2018. Het aantal ziekenhuisopnames als gevolg van langdurig gebruik of misbruik van oxycodon is de afgelopen jaren fors toegenomen en het aantal sterfgevallen steeg sinds 2013 met ruim 50 procent tot 211 in 2017. Hoe heeft het zover kunnen komen? We vragen het prof. dr. Maarten van Kleef, anesthesioloog en hoogleraar Pijnbestrijding.

“Oxycodon zou eigenlijk heel beperkt gebruikt moeten worden: voor acute pijn en pijn bij kanker. Verder bij specifieke pijnen die bijvoorbeeld ontstaan bij wervelverzakking, maar dan alleen op strikte indicatie en onder strikte voorwaarden: tijdelijk,  geen oplopende doseringen en niet meer dan één voorschrijver. Maar in de praktijk zien we dat het ook bij chronische pijn wordt voorgeschreven en veelal door huisartsen. Maar het middel lijkt heel snel verslavend te zijn, wellicht nog veel verslavender dan andere morfine-preparaten. Althans bij die mensen die ‘talent’ voor verslaving hebben. De ene persoon zal veel sneller verslaafd raken dan de ander. Er zijn aanwijzingen dat verslaving mogelijk voor een deel genetisch bepaald is. Oxycodon heeft bovendien – naar we denken net als alle andere morfinepreparaten - de bijzondere eigenschap dat het bij chronisch gebruik overgevoelig maakt voor pijn. Na verloop van tijd worden normale prikkels steeds meer als pijnprikkels ervaren. Anders gezegd: de patiënt voelt pijn terwijl er niet of nauwelijks pijn is. Dit fenomeen wordt centrale sensitisatie genoemd en we zien het als pijnartsen regelmatig in de praktijk.”

"Afkicken van dit spul is hartstikke moeilijk"

Na operaties 
In Nederlandse ziekenhuizen wordt oxycodon niet alleen bij heftige pijn bij kanker voorgeschreven, maar ook als pijnstiller na operaties. Dat gebeurt mede als gevolg van het feit dat ziekenhuizen sinds 2004 worden beoordeeld op de zogenoemde post-operatieve pijnscore. Ziekenhuizen worden langs de meetlat gelegd als het gaat om de mate van pijn van de patiënt na een operatie, en om zo goed mogelijk te scoren, worden na de operatie middelen als oxycodon voorgeschreven. “Er is op zich niets tegen het post-operatief voorschrijven van oxycodon, maar het middel wordt vaak meegegeven aan de patiënt na diens ontslag uit het ziekenhuis. En daar gaat het fout”, aldus een stellige Van Kleef. “Huisartsen zorgen ervoor dat patiënten lang doorgaan met het slikken van oxycodon, via een herhalingsrecept. Patiënten raken er vervolgens aan verslaafd, en afkicken van het spul is hartstikke moeilijk. Stoppen met oxycodon is net zo lastig als stoppen met roken.”

Voorwaarden
Van Kleef vindt dan ook dat artsen potentieel verslavende morfine-preparaten zoals oxycodon zoveel mogelijk dienen te vermijden bij chronische pijnklachten. Hij maakt zich zorgen over het feit dat oxycodon in toenemende mate wordt voorgeschreven bij chronische pijn. “Huisartsen en medisch specialisten dienen te weten dat dat niet de bedoeling is. De gevolgen kunnen ernstig zijn. Wat mij betreft zouden huisartsen sowieso heel terughoudend moeten zijn met het voorschrijven van morfine-preparaten als oxycodon. En ook medisch specialisten zouden het middel slechts onder een aantal strikte voorwaarden moeten inzetten: schrijf het bij voorkeur niet voor aan patiënten met een voorgeschiedenis van verslaving, niet langer dan drie maanden, evalueer maandelijks het effect en de noodzaak van verder gebruik, geen oplopende doseringen, niet meer dan één voorschrijver graag en geen herhalingsrecepten via de assistente.”

Naar aanleiding van maatschappelijke signalen over het toenemende gebruik en misbruik van oxycodon is ook minister Bruno Bruins van Volksgezondheid gealarmeerd. Een commissie gaat namens de minister het gebruik van deze middelen onderzoeken en zal te zijner tijd met aanbevelingen komen.

Tags bij dit artikel:

• huisartsen
• Maatschappelijke
• medisch specialisten
• Maastricht UMC+
• operatie
• morfine
• oxycodon
• ziekenhuisopnames
• pijnklachten
• pijnstiller