Tijdens de tweede golf (eind 2020) lag het aantal consulten weer op het oude niveau
Tijdens de eerste golf besmettingen in de coronacrisis (maart – juni 2020) lag het totale aantal bezoeken aan de huisarts 11% lager dan in dezelfde periode in 2019. Ook mensen met urgente klachten, zoals kanker of hartziekten, meden de huisarts, zo blijkt uit onderzoek van het Nivel en het RIVM. In 2021 interviewden we leden van het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg om te weten waarom zij niet naar de huisarts gingen. De redenen liepen uiteen van angst om corona op te lopen tot het niet willen belasten van de huisarts in deze drukke periode.
In heel 2020 is het aantal contacten met de huisartsenpraktijk afgenomen met 2,7%, zo bleek uit een eerdere analyse van de gegevens van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. Uit nieuwe analyses, waarover we nu rapporteren, bleek dat er tijdens de eerste besmettingsgolf (tussen maart en juni 2020), nog minder contacten waren met de huisarts (gemiddeld 11% minder dan in dezelfde periode in 2019). Tijdens de tweede golf (eind 2020) lag het aantal consulten weer op het oude niveau.
De daling van het aantal consulten voor niet-urgente klachten houdt niet aan
Niet onverwacht daalde het aantal consulten voor klachten die niet urgent zijn tijdens de eerste coronagolf. De daling zien we bijvoorbeeld bij vitamine-D-bepalingen. Uit interviews blijkt overigens dat niet alle mensen dit als minder urgent zien. Na de daling tijdens de eerste periode van de coronapandemie, zien we later in 2020 weer een patroon dat vergelijkbaar is met eerdere jaren.
Het zou interessant zijn om te kijken waarom het aantal consulten voor niet-urgente klachten weer op het oude niveau zit en of hier wellicht ruimte zit voor het verminderen van de belasting van de huisarts. Judith de Jong / Programmaleider Zorgstelsel en Sturing
Ook voor urgente klachten meden mensen de huisarts
Opvallend is dat er ook minder mensen met urgente klachten bij de huisarts kwamen. Het percentage consulten voor urgente klachten liet tijdens de eerste besmettingsgolf een vergelijkbare daling zien (21% voor kanker en 16% voor hartziekten) als het percentage consulten voor niet-urgente klachten. En dat is zorgwekkend, want dit zou mogelijk kunnen leiden tot een verlate diagnose van kanker. Maar vooralsnog wordt er geen verschuiving waargenomen naar een hoger stadium van kanker op het moment van diagnosticeren.
Redenen voor het mijden van zorg lopen uiteen
Uit interviews binnen het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg blijkt dan ook dat de aard van de klacht niet de doorslag gaf om al dan niet naar de huisarts te gaan. De fase van de pandemie lijkt wel een rol te hebben gespeeld. Uit de interviews bleek dat sommige mensen de huisarts pas bezochten nadat zij gevaccineerd waren of toen er maatregelen waren getroffen in de huisartspraktijk om coronabesmettingen te voorkomen, waardoor ze minder bang waren om besmet te raken. Zij gaven soms ook aan dat ze dachten dat hun klachten niet ernstig genoeg waren en dat ze hun huisarts niet wilden belasten. Daarnaast gaf een deel van de deelnemers aan dat huisartsassistenten strenger selecteerden wie er voor een bezoek in aanmerking kwam.
Hoger aantal ‘korte consulten’ blijft
Tijdens de eerste golf waren er meer ‘korte consulten’ (korter dan 5 minuten). Waarschijnlijk gaat dit om telefonische afspraken of mailcontact. Deze toename werd ook waargenomen in eerder Nivel-onderzoek naar de impact van de coronapandemie op de zorgvraag bij huisartsen. Wat nu opvalt is dat dit een van de weinige type contacten met de huisarts is dat eind 2020 nog niet op het niveau was van voor de pandemie.
Over het onderzoek
In 2021 interviewden we deelnemers van het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg. Er zijn twaalf interviews gehouden met mensen die op minstens één moment in de coronapandemie zorg hebben gemeden. Vervolgens interviewden we acht mensen die niet hebben afgezien van een bezoek aan de huisarts. Daarnaast analyseerden we de gegevens die huisartsen routinematig vastleggen met behulp van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn (NZR). We vergeleken het zorggebruik bij de huisarts in 2020 met het zorggebruik in 2019. Het Nivel deed dit onderzoek samen met het RIVM, in opdracht van het ministerie van VWS.