Lang leven vooral doorgegeven via de moeder

Promovendus Niels van den Berg kwam er bij een nieuwe analyse achter dat met name de extreem langlevende moeders de lange levensduur doorgeven aan hun kinderen, en niet de langstlevende vaders.

Leidse wetenschappers volgen al jaren 421 bijzondere families waarvan meerdere leden ouder dan 90 jaar zijn geworden. Uit een nieuwe analyse van de extreem langlevenden, hun broers, zussen en ouders, blijkt nu dat de langlevendheid in deze families vooral wordt doorgegeven via de moeder. De onderzoekers presenteren hun resultaten in het wetenschappelijke tijdschrift The Journal of Gerontology: Biological Sciences.

“Van de 944 extreem langlevende mannen en vrouwen die we volgen in de Leiden Lang Leven-studie  weten we dat ze langer leven dan personen die in hetzelfde jaar zijn geboren en dat ze pas later getroffen worden door verouderingsziekten. Ook weten we dat hun ouders, broers en zussen langer leven dan geboortejaargenoten. En dat ondanks twee eeuwen van infecties, hongersnoden en oorlogen”, vertelt onderzoeksleider en hoogleraar Moleculaire Epidemiologie Eline Slagboom.

Promovendus Niels van den Berg kwam er bij een nieuwe analyse achter dat met name de extreem langlevende moeders de lange levensduur doorgeven aan hun kinderen, en niet de langstlevende vaders. “Kinderen van een langlevende moeder en een niet-langlevende vader leven langer dan kinderen van een langlevende vader en een niet-langlevende moeder, of twee niet-langlevende ouders. Dit geldt overigens alleen voor families waarvan de moeder tot de bovenste één procent langstlevenden van haar geboortejaar behoort”, aldus Van den Berg. Ook zagen de onderzoekers dat het overlevingsvoordeel van deze familieleden niet pas op latere leeftijd begint, maar dat ze vergeleken met geboortejaargenoten al vanaf de geboorte een grotere overlevingskans hebben.

Mitochondrieel DNA van moeder
Dat de overerving van een lang leven vooral via de moeder verloopt, sluit volgens de onderzoekers aan bij het idee dat de aanleg voor een lang leven ligt vastgelegd in het zogeheten mitochondriële DNA. In tegenstelling tot het DNA in de celkern krijgt een kind zijn mitochondrieel DNA alleen van de moeder en niet van vader én moeder. Een andere verklaring is dat langlevende moeders aan het einde van de negentiende eeuw een gezonder lichaam hadden en daarom grotere en gezondere kinderen kregen dan niet-langlevende moeders. “We hadden verwacht dat de rijkdom van de langlevende vader in deze historische periode ook invloed zou hebben, maar het lijkt er dus op dat de fysiologie van de moeder veel belangrijker is bij extreme langlevendheid”, aldus Slagboom.

Alleen de beste families
De bevinding brengt het verouderingsonderzoek een stapje dichterbij bij de heilige graal: het achterhalen van de genen voor een lang leven. “Wij weten nu nog preciezer wiens genen we in kaart moeten brengen om uit te vinden hoe het komt dat mensen extreem oud, maar ook vooral gezond oud worden. De levensduur in de algemene bevolking is nauwelijks erfelijk, dus ons onderzoek bevestigt dat je alleen met de zeldzame families die al twee eeuwen langer leven dan gewone stervelingen kans maakt iets te vinden”, aldus Slagboom. 

Het artikel 'Longevity around the turn of the 20th century: life-long sustained survival advantage for parents of today’s nonagenarians' is verschenen in The Journal of Gerontology: Biological Sciences.

Tags bij dit artikel:

• DNA
• LUMC
• wetenschappers
• extreem
• moeders
• vader
• Fysiologie
• langlevende
• verouderingsonderzoek
• families
• achterhalen
• geboortejaar
• levensduur