85% van verpleegkundigen en verzorgenden hebben in hun werk te maken met patiënten die slecht omgaan met hun medicatie

Een ruime meerderheid van de verpleegkundigen en verzorgenden (85%) heeft in het werk te maken met patiënten die hun medicijnen niet goed gebruiken. Zij signaleren vooral problemen bij laagopgeleide patiënten, ouderen en patiënten met psychische problemen. Dit blijkt uit een onderzoek van het NIVEL en IQ Health Care in samenwerking met Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN).

Verpleegkundigen en verzorgenden binnen de GGZ, de huisartspraktijk en de thuiszorg signaleren het vaakst problemen, vooral bij laagopgeleide patiënten, ouderen en patiënten met psychische problemen. Voor elke groep geldt daarbij dat hun problemen ‘op maat’ aangepakt moeten worden. Bij oplossingen op maat hoort volgens veel verpleegkundigen en verzorgenden ook dat de patiënt en diens omgeving beter betrokken worden.

Ook constateren ze dat de samenwerking tussen zorgverleners beter kan, zeker bij overdrachtsmomenten tussen de eerste en tweede lijn, bijvoorbeeld wanneer een patiënt uit het ziekenhuis ontslagen wordt en terug naar huis gaat. Maar ook binnen de eerste lijn kan de afstemming over medicatiegebruik en medicatietrouw tussen zorgverleners beter. Bijvoorbeeld door signalen van medicatieontrouw terug te koppelen naar elkaar. Een ander knelpunt betreft het ontbreken van een duidelijke richtlijn of protocol over medicatietrouw; dit knelpunt wordt het vaakst binnen de ziekenhuissector genoemd.

Meer bewustwording
Verpleegkundigen en verzorgenden informeren patiënten over medicatie, signaleren problemen en bieden praktische oplossingen. Er zijn ook nog taken die vaker opgepakt kunnen worden. Bijvoorbeeld het bieden van ondersteuning bij zelfmanagement en het aandacht besteden aan medicatietrouw in consulten of gesprekken met patiënten. Het creëren van (nog) grotere bewustwording onder verpleegkundigen en verzorgenden over de omvang en complexiteit van het probleem van medicatieontrouw is mede daarom aan te bevelen.

Kwaliteitsstandaard medicatietrouw 
In opdracht van VWS werken ZonMw en de beroepsgroep V&VN samen met andere partijen aan de ontwikkeling van kwaliteitsstandaarden voor het verpleegkundig en verzorgend handelen.
Kwaliteitsstandaarden hebben veelal de vorm van een richtlijn met (bij voorkeur evidence‐based) aanbevelingen voor het professioneel handelen. Ze helpen verpleegkundigen en verzorgenden in hun besluitvorming over passende zorg en beogen de kwaliteit van zorg te verbeteren. Medicatietrouw is één van de geprioriteerde onderwerpen. Dit onderzoek moest input geven aan de vraag welke knelpunten er zijn als het gaat om medicatietrouw in de sector. Dit vormt de basis voor de kwaliteitsstandaard Medicatietrouw die ontwikkeld gaat worden met subsidie van ZonMw.

Voor dit onderzoek vulden 914 deelnemers van het Panel Verpleging en Verzorging van het NIVEL een vragenlijst in, waarvan 774 deelnemers in hun dagelijks werk te maken hebben met medicatieontrouw. Ter verdieping en aanvulling van de inzichten uit het vragenlijstonderzoek zijn twee kwalitatieve focusgroepsinterviews en vier individuele interviews met verpleegkundigen en verzorgenden gehouden.