Hulpmiddel laat bestraling baarmoederhalskanker optimaal aansluiten op patiënt

Hoe geef je een patiënt met baarmoederhalskanker de best passende behandeling? Apparatuur zoals de Geneva applicator biedt een antwoord op die vraag. Als eerste medisch centrum in Europa gebruikt het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) dit nieuwe instrument voor inwendige bestraling. Radiotherapeut-oncoloog Laura Velema en klinisch fysicus Ellen Kerkhof vertellen waarom en hoe dat gebeurt.

Laura Velema behandelt in het LUMC vrouwen met baarmoederhalskanker. Zij is als radiotherapeut-oncoloog gespecialiseerd in de behandeling van gynaecologische tumoren. “Soms is de tumor te groot om te opereren. In dat geval kiezen we vaak voor chemoradiatie als hoofdbehandeling. Dat is bestraling in combinatie met chemotherapie. Daarna volgen vier inwendige bestralingen met behulp van een applicator.”

Heel gerichte en effectieve behandeling
Velema legt uit dat applicatoren bestaan uit holle buisjes die aan elkaar bevestigd worden. “Onder narcose passen we de buisjes om te zien welke het beste aansluiten bij de baarmoeder en de vagina van de patiënt. Daarna worden ze in elkaar geklikt. Eerst maken we scans om te zien wat en waar we gaan bestralen. Vervolgens worden de buisjes geladen met de radioactieve bron die de straling afgeeft. Dit is een heel lokale, gerichte en daardoor heel effectieve boost-behandeling om tumorrestanten te doden, met goede kansen op herstel van de patiënt”, zegt Velema.

Grondig getest voor eerste gebruik
Van die holle buisjes zijn verschillende varianten. De Geneva applicator van het bedrijf Elekta is een nieuwe variant. Het LUMC behandelde begin dit jaar de eerste patiënt in Europa met de applicator. “Omdat het een nieuw product is, testen we het eerst goed”, zegt klinisch fysicus Ellen Kerkhof. “Volgens het convenant ‘Veilige toepassing van medische technologie’ hoort bij elk nieuw medisch hulpmiddel een dossier met onder andere een risicoanalyse en bijbehorende scholing voor de toekomstige gebruikers. Als klinisch fysicus controleer ik dat het medisch hulpmiddel werkt volgens de specificaties van de fabrikant. Door al deze controles weten we dat het hulpmiddel veilig en goed ingezet kan worden bij patiënten.”

Anatomie varieert van moment tot moment
Radiotherapeut-oncoloog Velema vertelt waarom de Geneva applicator zo’n goede aanvulling is op andere, bestaande applicatoren. “Als we een extra stralingsdosis toedienen, willen we dat het tumorgebied de hoogste dosis krijgt en nabijgelegen organen de laagst mogelijke dosis. Maar elke patiënt is anders gebouwd. De ligging van de organen, de stand van de baarmoeder en de vorm van de vagina variëren tussen patiënten, maar verandert ook tijdens de behandeling. We kiezen daarom een applicator die zo goed mogelijk aansluit op de unieke anatomie van de patiënt. Ook is er een extra kleine variant van de Geneva applicator. Dit ontwerp zorgt voor extra goede bescherming van gezonde organen.”

Steeds beter passende behandelingen
Als bonus heeft de Geneva applicator een kliksysteem dat makkelijker is in het gebruik. Maar de allergrootste plus is persoonlijke optimalisatie van de zorg voor kankerpatiënten. Niet alleen die van het LUMC, maar ook het Haaglanden Medisch Centrum, waarmee veel wordt samengewerkt. Velema: “De Geneva applicator vergroot ons arsenaal aan mogelijkheden. We kunnen nu nog meer behandelingen op maat aanbieden. Een ontwikkeling die past in de trend richting meer maatwerk in de zorg.” Kerkhof vult aan: “Ook bij de uitwendige bestraling gaan we steeds meer richting een individuele behandeling. We kiezen het bestralingsplan dat op dat moment het best bij de anatomie van die patiënt past. Dat heet adaptieve radiotherapie.”