Vertraagde groei embryo gelinkt aan roken voor en na de bevruchting

Al voor de tiende week van de zwangerschap zagen de onderzoekers een verschil tussen rokende en niet-rokende vrouwen

Embryo’s van moeders die roken vlak voor en na de bevruchting, ontwikkelen zich langzamer. Op de twintigwekenecho is de foetus kleiner en het uiteindelijke geboortegewicht van de baby is lager. Dit blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC, gepubliceerd in Human Reproduction.

Al voor de tiende week van de zwangerschap zagen de onderzoekers een verschil tussen rokende en niet-rokende vrouwen. De embryo-ontwikkeling liep een dag achter bij vrouwen die tien of meer sigaretten per dag rookten in vergelijking met niet-rokers. Bij vrouwen die zwanger raakten middels IVF of ICSI was het verschil 1,6 dagen.

De onderzoekers volgden 689 vrouwen die zwanger waren tussen 2010 en 2018 en deelnamen aan het Rotterdam Periconception cohort. Dit cohort is gevolgd binnen de afdeling Verloskunde en Gynaecologie van het Erasmus MC. Middels vragenlijsten werden de vrouwen gevraagd naar hun rookgedrag.

Open deur
De onderzoekers zagen ook dat de embryo’s hun achterstand in de ontwikkeling in de loop van de zwangerschap niet inhaalden en een grotere kans hadden om klein geboren te worden voor de zwangerschapsduur. Het mediane geboortegewicht van embryo’s van rokende moeders was 93 gram lager dan dat van baby’s van niet-rokende vrouwen.

‘Het lijkt een open deur’, zegt onderzoeker en auteur dr. Melek Rousian, gynaecoloog in het Erasmus MC. ‘We wisten al dat roken tijdens de zwangerschap kan zorgen voor vroeggeboorte, een lager geboortegewicht en hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Maar wij hebben nu voor het eerst gekeken naar het verband tussen roken door moeders vanaf 14 weken vóór de bevruchting tot 10 weken erna en de ontwikkeling van het embryo.’

Virtual reality
De onderzoekers beoordeelden de ontwikkeling van de embryo’s met virtual reality-technieken. Hiertoe hebben ze aan de hand van ontwikkelingsstadia, ook wel bekend als de Carnegie-stadia, morfologische kenmerken van het embryo gescoord. De morfologische ontwikkeling werd vergeleken met de groei van het hoofd, buik en dijbeen in de foetale periode en gewicht bij geboorte.

Carsten Pietersma, arts prenatale geneeskunde en promovendus, is eerste auteur van de publicatie in Human Reproduction. Pietersma: ‘Een deel van de foetale en neonatale uitkomsten kan worden verklaard door roken tijdens de periconceptionele periode en als gevolg van de door het roken opgelopen vertraging in de embryonale ontwikkeling.’

Het is sowieso goed om te stoppen met roken, in elk stadium van de zwangerschap.

De resultaten van deze studie benadrukken het belang van stoppen met roken voorafgaand aan de bevruchting. ‘Inspanningen om vrouwen te helpen met roken te stoppen moeten zich op deze periode richten. Het is sowieso goed om te stoppen met roken, in elk stadium van de zwangerschap. Roken heeft niet alleen invloed op de groei en het geboortegewicht, maar ook op de ontwikkeling van het embryo vanaf de bevruchting en de allereerste stadia van de zwangerschap’, aldus Pietersma.

Voorlichting
Hoe meer sigaretten een vrouw rookte, hoe groter de ontwikkelingsachterstand van het embryo. Dit onderstreept volgens de onderzoekers het belang van volksgezondheidsinitiatieven om voorlichting over en zorg vóór de bevruchting te bevorderen, waaronder effectieve programma’s om toekomstige ouders te helpen met roken te stoppen.

Pietersma, Rousian en hun collega’s onderzoeken hoe toekomstige ouders het beste kunnen worden geholpen om te stoppen met roken via face-to-face consulten, follow-up bezoeken en digitale gezondheidszorgplatforms, zoals bijvoorbeeld het mHealth-programma Slimmer Zwanger.

‘De periode rondom de bevruchting is een belangrijk onderzoeksterrein, omdat veel toekomstige ouders zich op dat moment nog niet bewust zijn van de aanwezigheid van een zich ontwikkelend embryo,’ besluiten zij.

Tags bij dit artikel:

• roken
• ontwikkeling
• stoppen
• Erasmus MC
• zwangerschap
• achterstand
• embryo’s