Onderzoek naar vetmetabolisme in hersenen

Met dit onderzoeksproject willen de wetenschappers bijdragen aan het beter begrijpen van hersenziektes

Apotheker en chemicus dr. Martin Giera, hoofd van de Metabolomics-groep in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), heeft samen met neurowetenschapper dr. Rik van der Kant van de Vrije Universiteit Amsterdam en Alzheimercentrum Amsterdam UMC, een subsidie uit het Chan Zuckerberg Initiative’s (CZI) Neurodegeneration Challenge Network gekregen. Met de beurs van 1,6 miljoen dollar gaan zij samen met neurowetenschapper Priyanka Narayan van het National Institutes of Health (Verenigde Staten) onderzoek doen naar het verder in kaart brengen van de stofwisseling van vetten (vetmetabolisme) in de hersenen.

Met dit onderzoeksproject willen de wetenschappers bijdragen aan het beter begrijpen van hersenziektes. Daarnaast willen ze een rol spelen bij het versnellen van de ontwikkeling van medicijnen waarmee het verstoorde vetmetabolisme gerepareerd kan worden. Uit eerder onderzoek blijkt namelijk dat vetten (oftewel lipiden) een grote rol spelen bij diverse hersenziektes. De verwachting is dat toekomstige medicijnen die de stofwisseling van vetten in de hersenen kunnen regelen, een grote kans hebben om neurodegeneratieve ziektes als Alzheimer en Parkinson te stoppen of zelfs te genezen.

Cholesterolophoping bij Alzheimer-mutaties
De subsidie is het vervolg op een startbeurs van 150.000 dollar die de onderzoekers 18 maanden geleden ontvingen van het Chan Zuckerberg Initiative (CZI). Projectleiders Giera en Van der Kant: “Tijdens de startfase hebben onze onderzoeksgroepen een nieuwe manier ontwikkeld om het vetmetabolisme in menselijke hersencelen in kaart te brengen. We hebben laten zien dat bepaalde vetten, voornamelijk cholesterol, ophopen in hersencellen met bepaalde Alzheimer mutaties.” Op basis van deze en eerdere ontdekkingen, starten de wetenschappers in het voorjaar van 2023 onder leiding van Van der Kant op het Amsterdam UMC een klinische trial met mogelijk nieuwe hersencholesterol verlagende medicijnen. 

Vervolgstudies bij andere hersenziektes
Met de nieuwe, grotere subsidie gaan Van der Kant en Giera testen of het vetmetabolisme ook verstoord is bij tenminste zes andere hersenziektes. “Deze cellen kun je niet zomaar uit iemands hoofd halen, daarom maken wij ze na. Dat doen we door stamcellen te ontwikkelen die we zo kunnen aanpassen dat ze identiek zijn aan hersencellen. Van die cellen kunnen we het vetmetabolisme vervolgens uitgebreid onderzoeken”, legt Giera uit. “Dankzij een combinatie van geavanceerde vet (lipide)  analysemethoden ontwikkeld in het LUMC en de stamceltechnologieën uit Amsterdam, is het voor het eerst mogelijk om het vetmetabolisme van deze cellen te bestuderen.”  

Neurodegeneration Challenge Network
Samenwerking is een belangrijk criteria voor deze beurs. “We zijn dan ook erg blij om ons project verder uit te breiden met andere internationale experts op dit gebied zoals Priyanka Narayan en andere onderzoekers binnen het Neurodegeneration Challenge Network”, aldus Van der Kant. 

De subsidie is toegekend aan in totaal 16 projecten met zwaartepunten op het gebied van uiteenlopende neurodegeneratieve ziekten en onderzoeksmethoden. Deze projecten zijn onderdeel  van CZI's Neurodegeneration Challenge Network, dat experimentele onderzoekers uit verschillende vakgebieden samenbrengt met computerbiologen en artsen om de fundamentele biologie van neurodegeneratieve ziekten beter te begrijpen.

Tags bij dit artikel:

• stamcellen
• alzheimer
• LUMC
• Parkinson
• hersenziekte
• stofwisseling
• cholesterol
• metabolisme
• degeneratieve
• hersencellen