Talentvolle onderzoekers krijgen ERC-beurs

Of middelengebruik en hart- en vaatziekten het gevolg zijn van psychiatrische aandoeningen is nog niet duidelijk

Mensen met een psychiatrische aandoening gebruiken vaker verslavende middelen en sterven vaker aan hart- en vaatziekten. Jorien Treur, onderzoeker bij de afdeling Psychiatrie, gaat onderzoeken hoe dit komt. Statisticus Stéphanie van der Pas probeert een methode te ontwikkelen om oorzaak en gevolg te kunnen vaststellen in onderzoek met veel gegevens. Van de European Research Council (ERC) krijgen ze allebei een ERC Starting Grant.

Psychiatrische aandoeningen, verslavende middelen en hart- en vaatziekten

De symptomen van ernstige geestesziekten – depressie, bipolaire en psychotische stoornissen - zijn ingrijpend, en ze brengen ook andere gezondheidsproblemen mee (comorbiditeiten), zoals (overmatig) middelengebruik en hart- en vaatziekten.

Of middelengebruik en hart- en vaatziekten het gevolg zijn van psychiatrische aandoeningen is nog niet duidelijk. Het kan ook dat middelengebruik en hart- en vaatziekten het risico op een (ernstigere) psychische ziekte verhogen.

Dit gaat Treur onderzoeken, hierbij maakt ze gebruik van verschillende onderzoeksmethoden naast elkaar. Met behulp van grote genetische biobanken en innovatieve statistische methoden kan Treur vaststellen of er een genetische aanleg is die zowel middelengebruik en hart- en vaatziekten als psychiatrische aandoeningen verklaart, of dat het gaat om oorzakelijk verband. Treur maakt ook gebruik van langlopende studies, waarin de gezondheid van een groep mensen gedurende lange tijd wordt gevolgd, zoals de Helius-studie. De resultaten van het onderzoek wil ze direct inzetten in de praktijk, om zo de behandeling van mensen met een psychische stoornis te verbeteren.

Ernstige geestesziekten komen wereldwijd veel voor. Deze ziekten treffen onevenredig veel mensen van niet-Europese afkomst. Veel grote lopende studies vinden voornamelijk plaats onder witte deelnemers, pas sinds kort worden de onderzoekspopulaties meer divers. In haar onderzoek houdt Treur juist wel rekening met verschillende etniciteiten, omdat we over deze problematiek bij etnische minderheden nog maar weinig weten.

Correlatie en causatie
Statisticus Stéphanie van der Pas ontvangt een ERC Starting Grant voor haar onderzoek naar het vinden van causale verbanden in grote datasets. Oorzakelijke verbanden leggen is een uitdaging wanneer een interventie niet willekeurig aan een onderzoeksdeelnemer kan worden toegewezen omdat het onethisch of praktisch onmogelijk is. Bijvoorbeeld wanneer men effecten van roken, een vegetarisch dieet of abortus wil onderzoeken. Vaak moeten onderzoekers het dan houden bij het vaststellen van een correlatie of associatie.

Vanuit haar achtergrond in de wiskunde zal Van der Pas nieuwe methoden ontwikkelen om op betrouwbare wijze causale verbanden te vinden en zo meer waardevolle inzichten uit gegevens te halen. Hierbij gaat ze werken vanuit meerdere perspectieven op causaliteit, en ook de toegevoegde waarde van het combineren van datasets onderzoeken. Met de Starting Grant zal ze twee promovendi en twee postdocs aannemen om samen met haar het onderzoek uit te voeren.

ERC Starting Grants
European Research Council De ERC, onderdeel van de Europese Commissie, kent beurzen toe aan een select aantal excellente wetenschappers. Dit jaar ontvangen 408 onderzoekers een Starting Grant, bij elkaar is dit 636 miljoen euro. De beurs is een onderdeel van het Horizon Europe-programma, dat jonge wetenschappers helpt om hun eigen projecten op te starten, teams te vormen en hun meest veelbelovende ideeën uit te voeren.

Tags bij dit artikel:

• depressie
• genetische
• hart- en vaatziekten
• Wiskunde
• gezondheidsproblemen
• middelengebruik
• biobanken
• Amsterdam UMC
• psychiatrische aandoeningen
• onderzoeksmethoden