Het motorkapoverleg is een time-out in het diagnostisch proces op de spoedeisende hulp

Het Nivel ontwikkelde samen met Gelre ziekenhuizen een format voor het houden van het zogenoemde ‘motorkapoverleg’: een kort reflectiemoment tussen verpleegkundigen en artsen dat kan helpen meer overzicht te creëren en daarmee sneller te komen tot een juiste diagnose en behandeling van de patiënt. Het houden van zo’n ‘motorkapoverleg’ kan daarmee de patiëntveiligheid vergroten en de doorstroom van patiënten naar een afdeling in het ziekenhuis versoepelen.

Wanneer patiënten op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis komen, is niet altijd direct duidelijk wat er met hen aan de hand is. Daarom wordt uitgebreid onderzoek gedaan, waarbij nauw wordt samengewerkt tussen verpleegkundigen, artsen en ondersteunende afdelingen zoals de radiologie of het lab. Het kan voorkomen dat dit diagnostische proces anders loopt dan verwacht en er iets mis gaat, wat ernstige gevolgen kan hebben voor de patiënt en het ziekenhuis.

Het motorkapoverleg: een time-out in het diagnostisch proces op de spoedeisende hulp
Wanneer het diagnostisch proces niet loopt zoals verwacht, kan het zorgpersoneel een stopmoment of ‘time-out’ inlassen, zoals dat al standaard gebeurt voor operaties. Tijdens zo’n ‘motorkapoverleg’ kunnen verpleegkundigen en artsen gezamenlijk het verloop van het diagnostisch proces tot dan toe en de huidige situatie van de patiënt bespreken. Vervolgens maken ze een ad-hoc plan van aanpak om toch tijdig tot een juiste diagnose te komen. Zo worden problemen op tijd gesignaleerd en aangepakt, waarmee ernstige gevolgen voor de patiënt worden voorkomen. Het Nivel en de Gelre Ziekenhuizen hebben hiertoe een format ontwikkeld voor het houden van een dergelijk ‘motorkapoverleg’. Een beschrijving van dit format is als bijlage opgenomen in het rapport.

Aansluiten bij de variatie van de dagelijkse praktijk en onverwachte gebeurtenissen
De zorgverlening op de spoedeisende hulp wordt sterk beïnvloed door constant veranderende omstandigheden en onverwachte gebeurtenissen. Zo kunnen de klachten van de patiënt plotseling verergeren of kan de werkdruk sterk verschillen per dag(deel). Een stopmoment op de spoedeisende hulp kan daarom niet op vaste momenten in het zorgproces worden ingebed, zoals dat wel bij operaties gebeurt, maar moet aansluiten bij het zorgtraject van de individuele patiënt. Het ontwikkelde format ‘motorkapoverleg’ sluit daarmee aan bij het nieuwe perspectief op patiëntveiligheid, Safety-II, waarbinnen het omgaan met variatie in de dagelijkse praktijk centraal staat. Het proactief starten van een motorkapoverleg, afhankelijk van de situatie, vraagt om specifieke vaardigheden van het zorgpersoneel, zoals aanpassingsvermogen en veerkracht.

Moeizame implementatie, maar kans voor verbeteren patiëntveiligheid en doorstroming op de spoedeisende hulp
Het implementeren van het motorkapoverleg in de praktijk bleek lastig, mede door organisatorische veranderingen in de spoedzorg van Gelre ziekenhuizen tijdens het project. Toch benadrukten zorgprofessionals het belang van de werkwijze voor het verbeteren van de patiëntzorg. Zij gaven aan dat het nuttig is voor het tijdig creëren van overzicht in het diagnostische proces op de spoedeisende hulp. Uiteindelijk kan dit bijdragen aan het verder verbeteren van de patiëntveiligheid en de doorstroom van patiënten naar een afdeling in het ziekenhuis.

Over het onderzoek
Samen met Gelre ziekenhuizen heeft het Nivel met actieonderzoek het motorkapoverleg ontwikkeld en geïmplementeerd. We hebben groepsgesprekken met zorgprofessionals van de spoedeisende hulp gehouden en observaties uitgevoerd in de dagelijkse praktijk. Daarnaast hebben we de impact van de nieuwe werkwijze ‘het houden van een motorkapoverleg’ gemeten door vragenlijsten uit te zetten en informatie uit patiëntendossiers te analyseren. Het onderzoek is uitgevoerd met subsidie van ZonMw, binnen het programma ‘Safety-II en veiligheidsergonomie’.

Bron: Nivel