Dementie leidt tot achteruitgang in het denken, maar ook veranderingen in gedrag en emotionele problemen komen veel voor

Een betere diagnose bij dementie en zorg op maat door digitale hulpmiddelen in de thuissituatie. Dat beoogt onderzoeker en neuropsycholoog Jackie Poos met het nieuwe ‘Digitale Dementie Lab’ van het Alzheimercentrum Erasmus MC. Met speciale apps en wearables verwacht ze meer inzicht in het dagelijks leven van mensen met dementie en de zorg die zij nodig hebben.

Dementie leidt tot achteruitgang in het denken, maar ook veranderingen in gedrag en emotionele problemen komen veel voor. Zorgverleners meten deze veranderingen met tests en vragenlijsten. ‘Maar zo’n momentopname geeft geen inzicht in het dagelijks functioneren en welzijn van mensen met dementie en hun naasten. Hierdoor worden symptomen vaak niet goed en tijdig herkend’, vertelt Jackie Poos, onderzoeker en neuropsycholoog werkzaam bij het Alzheimercentrum van het Erasmus MC.

Poos heeft een missie: diagnostiek en nazorg bij dementie verbeteren. Door slimme, digitale tools te onderzoeken die helpen bij het stellen van de juiste diagnose, en die mensen met dementie en hun familie ondersteunt in de fase direct daarna. Voorbeelden hiervan zijn apps, wearables en virtual reality. De onderzoekslijn die ze het ‘Digitale Dementie Lab’ noemt, bestaat uit vijf projecten:

Eyetracking-studie
In het Erasmus MC volgen onderzoekers van het Alzheimercentrum familieleden van patiënten die een erfelijke variant hebben van frontotemporale dementie in de FTD-risC-studie. Dit zijn gezonde personen met een verhoogd risico op dementie. Inmiddels doet een aantal van hen, naast patiënten met Alzheimer, mee aan deze studie. Door hen meerdere jaren te volgen, verwacht Poos veranderingen in oogbewegingen en visuele verwerking in kaart te brengen, die kunnen wijzen op cognitieve achteruitgang. Dit doet ze in samenwerking met de Universiteit Utrecht.

Intelligent toetsenbord
De Neurokeys-app van Neurocast volgt hoe gebruikers typen op hun telefoon. Met behulp van keystroke dynamics monitort de app hoe snel iemand typt. Maar ook of er spelfouten of afwijkende interpuncties zijn, en hoe vaak iemand de backspacetoets gebruikt. De app houdt de inhoud van de berichten niet bij. ‘Maar het zegt wel iets over de concentratie en aandacht van de betreffende persoon. De app is al toegepast bij mensen met MS en depressie’, volgens Poos.

Prikkels tijdens videofragmenten
Met de app van Blinklab van neurowetenschappers van het Erasmus MC kijken deelnemers een kwartier naar zelfgekozen videofragmenten. Terwijl ze dit doen, krijgen ze prikkels te verwerken, zoals een piep. Gezonde mensen zullen hierop reageren door te knipperen met hun ogen, blijkt uit onderzoek. Wetenschappers zien dat mensen met autisme hier anders op reageren. Poos wil onderzoeken of dit bij dementie ook zo is.

Smartwatch voor fysiologische gegevens
Met een smartwatch verzamelen onderzoekers gedurende veertien dagen fysiologische gegevens van mensen met dementie, zoals hun hartslag. Ook beantwoorden patiënten en mantelzorgers meerdere keren per dag enkele vragen over angst of depressieve gevoelens. Doel is advies en begeleiding op maat. ‘Als de metingen op een smartwatch bijvoorbeeld aangeven dat iemand snel geïrriteerd raakt, kan er met digitale tools advies gegeven worden aan de familie over hoe zij hier het beste mee om kunnen gaan’, aldus Poos.

Sociale cognitie meten met VR
In samenwerking met de TU Delft is er een virtual reality (VR)-spel ontwikkeld dat sociaal gedrag meet. Mensen met dementie, in het bijzonder frontotemporale dementie, hebben moeite om emoties te herkennen, zich in te leven in anderen, en met sympathie en empathie. In dit spel laten we hen gesprekken zien tussen personen die bijvoorbeeld een zogenaamde sociale ‘flater’ begaan. We vragen de persoon met dementie of er iets is gezegd wat niet gezegd had moeten worden. Zo ja, wat dan, en hoe diegene zich nu zou moeten voelen. ‘Zo meten we het vermogen om zich in te kunnen leven in anderen’, legt Poos uit.

Hulp op maat
Met de projecten uit het ‘Digitale Dementie Lab’ ziet Poos ook mogelijkheden om de zorg voor mensen met dementie persoonlijker te maken. De huidige tests en vragenlijsten houden nu geen rekening met de verschillende behoeften van mensen met dementie. ‘Het idee is dat deze digitale tools op het juiste moment tips geven, zodat hulp op maat geboden kan worden. Maar daarvoor is nog wel meer onderzoek nodig’, besluit Poos.

Bron: Erasmus MC