Mensen die moeite hebben om rond te komen, geven vaker aan zorg te mijden vanwege de kosten

Kosten van zorg die mensen zelf moeten betalen, zoals het eigen risico, een eigen bijdrage en kosten voor onverzekerde zorg, kunnen ervoor zorgen dat mensen afzien van zorg. Mensen die moeite hebben om rond te komen, geven vaker aan zorg te mijden vanwege de kosten. Ook mensen met een slechtere ervaren gezondheid, mensen tussen de 18 en 39 jaar en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden geven vaker aan af te zien van zorg vanwege financiële redenen. Dit blijkt uit onderzoek van onderzoeksinstituut Nivel met gegevens uit het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg over 2016 tot en met 2023.

Het is belangrijk dat de gezondheidszorg voor iedereen toegankelijk is. Eén van de aspecten van deze toegankelijkheid is de financiële toegankelijkheid. Kosten van zorg die mensen zelf moeten betalen kunnen ervoor zorgen dat mensen afzien van zorg. Maar welke groepen mensen zien er nu eigenlijk vaker af van zorg vanwege de kosten? Het antwoord op deze vraag kan helpen bij het bieden van passende ondersteuning aan deze mensen. Daarom deed het Nivel onderzoek naar de achtergrondkenmerken die samenhangen met het mijden van zorg vanwege financiële redenen.

Verschillende achtergrondkenmerken gerelateerd aan zorg mijden vanwege financiële redenen
In de internationale en nationale literatuur zijn verschillende achtergrondkenmerken te vinden van mensen die afzien van zorg vanwege financiële redenen. Deze kenmerken zijn onder te verdelen in drie categorieën:

  1. Financiële kenmerken: zoals opleidingsniveau, financiële situatie en inkomen.
  2. Zorg of gezondheidskenmerken: zoals de ervaren gezondheid en het hebben van één of meer chronische aandoening(en)
  3. Persoonlijke kenmerken: zoals het wel of niet hebben van een migratieachtergrond, leeftijd en geslacht

Met gegevens uit het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg is vervolgens gekeken in hoeverre bovengenoemde kenmerken, aangevuld met kenmerken die beschikbaar zijn binnen het Consumentenpanel, een rol spelen in het mijden van zorg vanwege de kosten in Nederland.

Moeite met rondkomen belangrijker dan hoogte inkomen in het mijden van zorg vanwege kosten
De financiële situatie van mensen geeft aan of zij voldoende geld hebben om van rond te komen. Mensen met een betere financiële situatie geven minder vaak aan af te zien van zorg vanwege de kosten. Het blijkt dat moeite met rondkomen een grotere rol speelt bij het afzien van zorg dan de hoogte van het inkomen.

Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden mijden vaker zorg vanwege de kosten
Mensen die vinden dat ze een slechte of matige gezondheid hebben, geven vaker aan af te zien van zorg dan mensen die vinden dat ze een uitstekende of zeer goede gezondheid hebben. Daarnaast geven mensen van 18 tot 39 jaar vaker aan zorg te mijden vanwege financiële redenen dan mensen van 40 jaar en ouder. Mensen met onvoldoende of beperkte gezondheidsvaardigheden zien ook vaker af van zorg vanwege de kosten dan mensen met voldoende gezondheidsvaardigheden.

Over het onderzoek
Het Nivel heeft met subsidie van het ministerie van VWS onderzocht welke achtergrondkenmerken van mensen samenhangen met het mijden van zorg vanwege financiële redenen. Dit is gedaan met een quickscan van de literatuur waarbij is gezocht naar zowel Nederlandse als internationale publicaties die achtergrondkenmerken identificeren van mensen die zorg mijden vanwege financiële redenen. Verder onderzochten we welke achtergrondkenmerken in de data van het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg samenhangen met het mijden van zorg vanwege de kosten. Hiervoor hebben we data uit vragenlijsten gebruikt die in de jaren 2016 tot en met 2023 binnen het panel zijn verzameld. In de analyses is gekeken naar het afzien van een bezoek aan een arts, het afzien van een behandeling, het afzien van medicatie, en het afzien van tenminste één van deze vormen van zorg vanwege de kosten.

Bron: Nivel