De huidige medicijnen tegen chronische hepatitis B zijn virusremmers

Het Erasmus MC heeft van Health~Holland bijna 800.000 euro subsidie gekregen voor een studie naar een curatief medicijn voor chronische hepatitis B.

Chronische hepatitis B, een virusziekte die zich in de lever nestelt, is op dit moment bij de meeste patiënten wel goed te onderdrukken, maar is net als HIV nog niet volledig te genezen. De onderzoekers, verenigd in een publiek-privaat partnerschap tussen Erasmus MC en ISA Pharmaceuticals, hopen daar verandering in te brengen.

Projectleider/wetenschappelijk onderzoeker dr. Sonja Buschow voert de studie in het Erasmus MC uit met de MDL-artsen dr. Dave Sprengers en prof. Rob de Man. Het betreft een zogeheten fase I studie, waarbij wordt onderzocht wat een veilige dosis is van het nieuwe geneesmiddel, dat de productnaam ISA104 meekreeg.

Virusremmers
De huidige medicijnen tegen chronische hepatitis B zijn virusremmers. Die zorgen ervoor dat het virus zoveel mogelijk wordt onderdrukt, idealiter totdat het virus in het bloed niet meer waarneembaar is. Bij veel patiënten lukt dat, maar het virus is nooit helemaal weg.

‘Het virus trekt zich terug in de hepatocyten, dat zijn cellen in de lever. Het DNA van het virus dringt de celkern van hepatocyten binnen en mengt zich ook met het menselijke DNA’, legt Buschow uit. ‘De virusinfectie veroorzaakt onder meer chronische ontstekingen, waardoor er veel meer levercellen afsterven dan bij gezonde mensen. Zo ontstaat schade aan de lever en uiteindelijk kan hepatitis B ook uitmonden in leverkanker.’

Cascade
Leverschade en -kanker ontstaan na verloop van tijd als gevolg van een cascade aan ziekteprocessen in de lever. ‘Omdat de schade moet worden gerepareerd, gaan de nog gezonde levercellen zich vaker delen. Dit vergroot de kans op kanker. Ook het mengen van virus met menselijk DNA en het ontstekingsproces dragen bij aan de ontwikkeling van kanker. De bestaande medicijnen brengen dit proces niet geheel tot staan. Daarnaast moeten ze levenslang worden ingenomen.’

Het nieuwe geneesmiddel bevat zogeheten synthetische lange peptiden, gebaseerd op het virus.  Synthetische lange peptiden zijn in het lab nagemaakte stukjes eiwit van het hepatitis B-virus, van ongeveer 20 tot 40 aminozuren lang. Die peptiden komen in het immuunsyteem terecht en worden door de zogeheten antigeen presenterende cellen in stukjes geknipt en aan de T-cellen getoond.

‘Deze T-cellen worden dan als het ware door die antigeen presenterende cellen getraind om stukjes van het échte hepatitis B-virus te herkennen op geïnfecteerde hepatocyten en deze op te ruimen. Op die manier werken de synthetische lange peptiden als een therapeutisch vaccin.

HPV
De verwachting is dat de T-cellen de geïnfecteerde levercellen zullen gaan opruimen. ‘Van dit principe wordt al gebruik gemaakt in ISA101, een therapeutisch Humaan Papilloma Virus-vaccin ontwikkeld door ISA Pharmaceuticals, waarmee een chronische HPV-infectie kan worden genezen.  Het wordt voorgeschreven om onder meer voorstadia van door HPV veroorzaakte baarmoederhalskanker te behandelen of, in combinatie met andere medicijnen, reeds bestaande baarmoederhalskanker.’

Vanwege deze positieve ervaringen met synthetische lange peptiden verwachten de onderzoekers dat het therapeutisch vaccin veilig is, maar dit moet altijd in een fase I studie zorgvuldig worden onderzocht. ‘Daarnaast gaan wij kijken of het vaccin de juiste immuunreactie opwekt en welke dosis veilig is en nodig voor een optimale werking. Met andere woorden, bij welke dosering wekt het vaccin de juiste immuunrespons op zonder dat er schadelijke neveneffecten zijn?’

Groen licht CCMO
Zodra De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) groen licht geeft, zullen de MDL-artsen in totaal 18 patiënten vragen om mee te doen aan de studie. Dit zijn patiënten met chronische Hepatitis B, bij wie de ziekte stabiel en onder controle is. De artsen zullen hen zorgvuldig monitoren.

‘Als het goed is, zullen de T-cellen geïnfecteerde levercellen gaan opruimen. Dit kan mogelijk tijdelijk lichte leverschade tot gevolg hebben. De beschadigde lever groeit naar verwachting dan op korte termijn weer aan, als het goed is met gezonde cellen. Dat gaan we goed in de gaten houden.’

Het samenwerkingsproject is medegefinancierd met PPS-toeslag die door Health~Holland , Topsector Life Sciences & Health, beschikbaar is gesteld ter stimulering van publiek-private samenwerkingen. Health~Holland is een initiatief van het ministerie van Economische Zaken. Het Erasmus MC zelf ondersteunt de studie met een financiering voor personeel. ISA Pharmaceuticals draagt onder andere bij door levering van het geneesmiddel waarmee de studie wordt uitgevoerd.

Kader
Aan deze studie werken mee: dr. Sonja Buschow wetenschappelijk onderzoeker, dr. Dave Sprengers MDL-arts, prof. Rob de Man MDL-arts, dr. Judith Verhagen, MDL-science writer, het Erasmus MC Clinical Trial Center en ISA pharmaceuticals bv.