Er zijn al aanwijzingen, uit eerder onderzoek, dat samen beslissen het onnodig gebruik van antibiotica kan verminderen

In huisartsenpraktijken waar meer gezamenlijke besluitvorming plaatsvindt, schrijven huisartsen minder antibiotica voor. Het gaat hierbij om situaties met jongere patiënten waarin volgens de richtlijnen een antibioticum valt te overwegen, maar dit niet per se noodzakelijk is. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel, met gegevens uit elektronische patiëntendossiers van Nivel Zorgregistraties en vragenlijsten van het Consumentenpanel Gezondheidszorg. Het tegengaan van onnodig gebruik van antibiotica is van belang, aangezien antibioticagebruik samenhangt met antibioticaresistentie, dat een bedreiging vormt voor de wereldwijde gezondheid.

Er zijn al aanwijzingen, uit eerder onderzoek, dat samen beslissen het onnodig gebruik van antibiotica kan verminderen. Uit de Nivel-studie blijkt dat in huisartspraktijken waar meer gezamenlijke besluitvorming plaatsvindt, ook daadwerkelijk minder antibiotica worden voorgeschreven. Het gaat hierbij om volwassen patiënten onder de 40 jaar, in situaties waarin volgens de richtlijnen antibiotica overwogen kunnen worden maar niet strikt noodzakelijk zijn. De resultaten van de studie zijn gepubliceerd in de Journal of Antimicrobial Chemotherapy en in Huisarts en Wetenschap.

Minder antibioticarecepten bij gezamenlijke besluitvorming
Samen beslissen, een proces waarin patiënt en arts samen beslissen over de behandeling, is een manier om de voor- en nadelen van antibioticagebruik tegen elkaar af te wegen. Dit is vooral van toegevoegde waarde in situaties waar ruimte is voor een keuze uit verschillende behandelingen, namelijk wanneer volgens de richtlijnen een antibioticum kan worden overwogen maar niet per se noodzakelijk is. In deze situaties wordt inderdaad minder antibiotica voorgeschreven in huisartsenpraktijken waarin meer gedeelde besluitvorming plaatsvindt, zo blijkt uit het onderzoek.

Verband samen beslissen en antibioticavoorschrijving alleen bij jongere patiënten gevonden
Nivel-onderzoekers hebben het verband tussen samen beslissen en antibiotica voorschrijven alleen gevonden bij patiënten jonger dan 40 jaar. Onderzoeker Thamar van Esch: ‘Uit eerder onderzoek zijn aanwijzingen dat huisartsen denken dat patiënten van 65 jaar en ouder minder vaak willen meebeslissen en vaker antibiotica verwachten. Ook kunnen er niet-gemeten medische redenen zijn om aan deze oudere patiënten vaker antibiotica voor te schrijven. Het is onduidelijk waarom er ook voor patiënten tussen de 40 en 64 jaar geen relatie is gevonden tussen samen beslissen en antibiotica voorschrijven.’

Onderzoek op basis van vragenlijst en elektronische patiëntendossiers
Het Nivel heeft gebruikgemaakt van gekoppelde gegevens afkomstig van Nivel Zorgregistraties eerste lijn en het Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg. Uit 15 huisartsenpraktijken van Nivel Zorgregistraties zijn 2.700 leden van het Consumentenpanel Gezondheidszorg benaderd om een vragenlijst over samen beslissen in te vullen. Informatie over het voorschrijven van antibiotica bij patiënten met hoestklachten, neusbijholteontsteking of blaasontsteking is verkregen uit elektronische patiëntendossiers van de 15 huisartsenpraktijken.