Weinig buiten spelen en veel turen naar beeldschermen op kinderleeftijd verhoogt het risico op bijziendheid

Voorkom ‘quarantaine bijziendheid’ bij kinderen door hen extra vaak buiten te laten spelen tijdens de lockdown. Die oproep doen onderzoekers van het Erasmus MC vandaag in wetenschappelijk tijdschrift JAMA Ophthalmology.

Het belangrijkste advies om het verspreiden van Covid-19 te voorkomen is in vele landen: ‘Blijf thuis’. ‘Maar de invloed van die maatregel op de ogen van kinderen zien we nu al zichtbaar worden’ zegt oogarts prof. Caroline Klaver, verbonden aan het Erasmus MC.

Meer gamen
Wereldwijd toonden studies al aan dat kinderen van nu vaker bijziend worden dan vroeger. ‘In onze Nederlandse studies zien we deze trend ook. Resultaten uit een recente Chinese studie laten zien dat door de quarantaine de cijfers nog schrikbarender geworden zijn.’ Dat komt doordat kinderen die thuis zitten, meer gamen en op beeldschermen turen en minder buiten spelen.

Klaver is daar bezorgd over. ‘Als kinderen op jonge leeftijd vaker bijziend worden, kan dat later in het leven grote gevolgen hebben’, zegt ze. ‘Hoe jonger kinderen zijn als ze bijziend worden, des te erger zal de oogafwijking worden op volwassen leeftijd, en des te hoger wordt het risico op slechtziendheid of zelfs blindheid op latere leeftijd.’

Blijf thuis
Caroline Klaver heeft een missie. De oogarts en hoogleraar epidemiologie van oogziekten wil dat minder mensen oogziekten ontwikkelen. Maar helaas: de wereldwijde quarantaine maatregelen om besmettingen met Covid-19 te voorkomen gooien flink roet in het eten.

Klaver weet al jaren: weinig buiten spelen en veel turen naar beeldschermen op kinderleeftijd verhoogt het risico op bijziendheid. De bijziendheid wordt er ook ernstiger door. Ze concludeerde dat na grootschalige studies onder kinderen in het Generation R onderzoek.

In sommige landen mag men het huis helemaal niet verlaten, andere landen zijn wat milder. Uit een aantal studies naar leefstijl tijdens periodes van Covid-19 maatregelen blijkt nu dat kinderen meer ‘schermtijd’ hebben en minder buiten spelen en sporten. Canadees onderzoek toont aan dat meer dan 80 procent van de kinderen de aanbevolen schermtijd van 2 uur per dag overschrijdt. Bij de 8-jarigen was dit zelfs meer dan 5 uur per dag. In China, waar de virusepidemie als eerste uitbrak, werden de scholen gesloten, mochten kinderen heel beperkt het huis uit en kregen zij thuis online onderwijs van januari tot mei 2020.

Vaker bijziend
‘Nadat de scholen weer waren geopend, werd de jaarlijkse oogscreening voortgezet. Toen bleek dat met name de jongere kinderen van 6 tot 8 jaar veel vaker bijziend waren geworden dan in de voorgaande jaren.’

Het grootste verschil was te zien bij de 6-jarigen, waar van 2015 tot 2019 tot 6 procent bijziend is. Dit was met bijna 400 procent toegenomen tot ruim 21 procent van de kinderen. Bij de 7- en 8-jarigen was een toename te zien van 200 procent, tot 40 procent van de kinderen. Van de oudere kinderen was al 80 procent bijziend, maar de mate van bijziendheid was ook bij hen toegenomen.

‘Deze prevalentie is bijzonder hoog. Ter vergelijking: uit Nederlands onderzoek van Generation R, het bevolkingsonderzoek onder 10.000 opgroeiende kinderen in Rotterdam, bleek eerder al dat ‘maar’ 22,5 procent van de 13-jarigen bijziend is. In Europa is nu de helft van alle twintigers bijziend.’

Oproep
Klaver wil duidelijk stellen: Covid-19 maatregelen zijn nog steeds erg belangrijk om verspreiding van het virus te voorkomen. ‘Maar ouders: zorg dat de kinderen tijdens de lockdown niet te veel op hun scherm turen en dat ze lekker blijven buiten spelen.’
Klaver roept ook leerkrachten, overheden en zorgprofessionals op erop toe te zien dat kinderen worden aangemoedigd om meer buiten te spelen. ‘Dagelijks twee uren buiten spelen moet gangbaar zijn en laat kinderen, zodra het weer kan, ook buiten sporten!’ Dit zal helpen om een nieuwe golf van ‘quarantaine bijziendheid’ te voorkomen, is haar overtuiging.

Te lang oog
Bijziendheid, ook wel myopie genoemd, is een refractie afwijking van het oog. Het oog is te lang, waardoor het brandpunt van de lichtstralen die het oog in schijnen vóór het netvlies vallen in plaats van erop. Dit zorgt voor een onscherp beeld op het netvlies, wat verholpen kan worden door een bril met min-sterkte. Het te lange oog kan echter voor problemen zorgen op latere leeftijd.

Eén op de drie mensen met hoge myopie (≤-6 dioptrie) zal later in het leven slechtziend of zelfs blind worden door netvliesproblemen of glaucoom. Meestal begint bijziendheid tussen het zesde en zestiende jaar. Dat is de periode waarin de ogen flink groeien en als het ware worden ingesteld voor de rest van het leven.

Het wetenschappelijke artikel is te vinden op de website van JAMA Ophthalmology.