Anti-allergie medicijn blijkt nutteloos

Ranitidine blijkt als allergie bestrijdend middel zelfs helemaal niet te werken

Een anti-allergie medicijn dat tot voor kort standaard werd toegediend als voorbereiding op de vaak voorgeschreven chemokuur paclitaxel, blijkt jaren lang zinloos te zijn geweest.

Ranitidine blijkt als allergie bestrijdend middel zelfs helemaal niet te werken. Sterker nog, bij de behandeling met ranitidine zagen de onderzoekers meer allergische reacties. Ook aanverwante middelen met soortgelijke werkzame stoffen zullen geen doel treffen, bevestigt de studie. Ziekenhuisapotheker dr. Roelof van Leeuwen en zijn collega’s Leni van Doorn en Juul Cox publiceerden hun bevindingen onlangs in het British Journal of Cancer .

Uit pakket halen
Van Leeuwen startte dit onderzoek omdat hij, op basis van voortschrijdend farmacologisch inzicht, vermoedde dat ranitidine niet effectief zou kunnen zijn. Een groep van 366 patiënten van de afdeling Interne Oncologie van het Erasmus MC Kanker Instituut werd om toestemming gevraagd om tijdens hun behandeling het aantal allergische reacties te mogen scoren die optraden tijdens de chemokuur.

De groep patiënten werd in tweeën verdeeld: de ene groep had ranitidine gekregen, de andere groep niet. Wat bleek: in de groep die het middel niet had gekregen, kwamen minder allergische reacties voor.

Van Leeuwen: ‘Je kunt ranitidine veilig uit het medicatiepakket halen bij gebruik van de chemokuur met paclitaxel. Het voegt namelijk niets nuttigs toe aan de behandeling. Het aantal allergische reacties op paclitaxel werd in ieder geval niet minder door ranitidine.’

Ranitidine moest allergische reactie op chemo voorkomen, maar deed dat niet
Paclitaxel is één van de meest gebruikte chemotherapeutica ter wereld. In Nederland wordt het ruim 20.000 keer per jaar voorgeschreven. De therapie wordt ingezet bij de behandeling van onder andere borstkanker, eierstokkanker, slokdarmkanker en longkanker. ‘Paclitaxel is heel effectief als kankermedicijn’, weet internist-oncoloog prof. Ron Mathijssen, eveneens betrokken bij de studie. ‘Daarom wordt het bij uiteenlopende vormen van kanker ingezet.’

Heftig
Maar paclitaxel is wel een heftig goedje. Door de chemische eigenschappen van het middel treden relatief vaak allergische reacties op bij patiënten. Een op de vijf van hen krijgt zo’n allergische reactie na de start van het paclitaxel-infuus. Vier procent van de patiënten krijgt zelfs zo’n hevige allergische reactie dat de therapie tijdelijk moet worden gestaakt. Patiënten krijgen ter bescherming tegen deze en andere bijwerkingen van paclitaxel vóór hun behandeling verschillende medicijnen. Daar was ranitidine er een van.

Opvallend: ranitidine is inmiddels uit de handel genomen omdat een bestanddeel van het medicijn een mogelijk kankerverwekkende stof bleek te bevatten. Sindsdien wordt de behandeling met het chemotherapeuticum paclitaxel zónder ranitidine gegeven.

Alternatieven
De publicatie van de studie lijkt dus een beetje als mosterd na de maaltijd te komen. Maar dat is niet waar, zegt Van Leeuwen. ‘Sinds ranitidine medio 2019 van de markt verdween, waren oncologen en ziekenhuisapothekers naarstig op zoek naar alternatieven voor het medicijn. Daar kunnen zij nu mee stoppen. Een deel van hen is daar al mee gestopt nadat we de bevindingen onlangs hebben gepresenteerd op een groot oncologisch congres.’

Bovendien ondervond hij dat een paclitaxel-infuus niet gedurende drieënhalf uur hoeft in te druppelen, maar dat dit ook in de helft van de tijd kan. ‘Dat betekent dat we op een dag veel meer patiënten kunnen behandelen’, zegt Ron Mathijssen daarover. ‘En op dit moment, met de huidige coronacrisis, kunnen we de tijd en ruimte waar de chemo’s in dagbehandeling worden toegediend, efficiënter gebruiken. Dat alles met het oog op de anderhalve meter afstand die we tussen de stoelen moeten bewaren en een zo kort verblijf van patiënten in het ziekenhuis.’

Tags bij dit artikel:

• Erasmus MC
• chemo
• allergische reactie
• dagbehandeling
• werkzame stof