Verhalen ordenen de wereld, bepalen wie wat mag zeggen en vooral wie een claim op ‘de waarheid’ mag hebben. Verhalen zijn zelf-referentieel en kennen allerlei mechanismen waardoor het onmogelijk wordt om ze te bevragen.
De werking van het verhaal sluit aan bij de behoefte en wensen van een individu zoals Freud weergeeft in zin reflectie.
Een verhaal heeft derhalve de kracht om hele groepen mensen bepaald gedrag te laten vertonen. En om ze daarbij het gevoel te geven zeer zinvol bezig te zijn.
We stappen even terug naar de functie van de beelden en stereotypen van ouderen in onze maatschappij. Die stereotyperingen hebben een degelijke functie. Het is handig als we die functie in het vizier krijgen. Anders wordt het vechten tegen de bierkaai.
Een verhaal is: ouderen hebben zorg nodig. Onze cultuur zadelt ons op met bijpassend gedrag. Onze onbeschrijfelijke behoefte om in de hemel te komen middels goede werken, zet ons aan het werk. Bij de staatsecretaris aan tafel mag zitten, omdat jij het als professional zo goed doet is ook ’de hemel’. Er moeten wel genoeg objecten zijn bij wie wij die goede werken kwijt kunnen. Gelukkig zijn er ouderen, die moeten dan wel aan hun stereotype voldoen.
Zoals dat in alle sociale processen gaat, draaien we de boel om en worden de laatste dingen de eerste. Want nu we eenmaal verzorgenden en tehuizen hebben, moeten die er wel blijven. Alsof er eerst verzorgenden waren en daarna pas ouderen.
Net zoals een god pas ontstaan kan zijn in de verhalen nadat we elkaar daarover vertelden, en ‘hij!’ er in het verhaal al was voordat wij over hem konden vertellen, zo is het hele verhaal rond zorg omgedraaid.
We hebben een grote groep mensen die zorgen. Een hele industrie van zorgmanagers, raden van bestuur, inspecteurs, beleidsmakers, professionals van allerlei aard en stand, hooggeleerden, mantelzorgers en vrijwilligers, geneeskundigen, specialisten, ondernemers van allerlei pluimage, overheden van staatssecretarissen en ministers tot indicatie stellende ambtenaren, noem maar op. Om de populistische politici niet te vergeten die geheel binnen het vertoog makkelijk scoren met even dwaze als onbetaalbare ideeën van zorg.
We zijn ooit gestopt met tellen bij 80 functies in de zorg en het aantal mensen dat in de ouderenzorg werkt loopt tegen een half miljoen. Deze groep houdt zichzelf in stand, zoals elke groep dat doet. Het vertoog en de ruzie in kranten gaan daarover. De ouderen zijn in dat vertoog object geworden en “moeten” hun stereotype worden, zijn en blijven. Het knuffeloudje van de maand. Met 15.000 vacatures is de zorg een beroepsgroep die werk verschaft.
Dat mensen tot op de dag van hun overlijden actieve, nieuwsgierig wezens kunnen zijn die steeds met nieuwe ideeën en initiatieven kunnen komen, past onze zorgzame maatschappij niet.
Tags bij dit artikel:
