Vanuit beeldvorming lijkt het dat ouderen irrelevant zijn geworden en dat hun levensverhaal al eindigt voor hun dood.
Ik houd van de essays van Freud over cultuur. Hij denkt de cultuur namelijk vanuit het individu, de mogelijkheden en onmogelijkheden van de mens en met name zijn psyche, zijn geest.
Freud was helaas wel iemand met een grote fantasie. Dat homoseksualiteit in de oude tijden was ontstaan door het (gezamenlijk) uitpissen van vuur gaat mij toch te ver. Zo had hij er nog een paar.
Wat hij zegt is dat cultuur er is om de driften in toom te houden en de mens tot een arbeidzaam leven aan te sporen. Dat is wat kort door de bocht. De verhalen die we als cultuur aan elkaar vertellen hebben een functie. Ze constitueren de cultuur, de maatschappij, de wereld. Zolang wij in de retoriek en de demagogie trappen, gaat het goed.
De wereld, de maatschappij en de cultuur zijn dan functies van individuele mogelijkheden en onmogelijkheden van de psyche en het lichaam waar het al dan niet last van heeft. In plaats van abstracte processen die buiten de mens om hun weg vinden, kijken we naar een wereld die we in ons eigen vermogen of onvermogen hebben voortgebracht en voortbrengen, in alle complexiteit. Zo zegt een Duitse filosoof dat als we kikkerogen hadden gehad, we alles bolvormig hadden ervaren Dat had toch wel grote gevolgen gehad voor zeg de bouwkunde. Om dan te zwijgen van het vissenoog of het oog van de vogel. Betekent dat nou dat als wij rechte lijnen zien, deze inderdaad recht zijn?
Dat een mens een lichaam heeft en zich van zichzelf en daarmee van anderen bewust is kunnen we wel aannemen zo langzamerhand. Alleen dan zeker niet in een object - subject relatie, dat is een vergissing in mensbeeld waarvan het tijd wordt dat we die een keer laten gaan. Dat doet ertoe als we aan ouderen denken. Ouderen zijn geen objecten. Ouderen zijn mensen.
Het levensverhaal begint op het moment dat een jonge onderzoeker de wereld actief gaat ontdekken. Als hij gaat leren. Dat houdt zover we kunnen overzien nooit meer op. Dat is misschien wel een van de belangrijkste waarnemingen over ouder worden. Het zelf houdt nooit op en is een continuüm. Onze poging om daar stadia in aan te brengen komt van buitenaf.
Tags bij dit artikel:
