Wat als je geen kapje op kunt?

Ieder(in) en andere belangenorganisaties vrezen dat mensen in de grootst mogelijke problemen komen of zelfs een boete kunnen krijgen als ze geen mondkapje dragen

Op dinsdag 1 december gaat de mondkapjesplicht in openbare gebouwen, winkels, musea, restaurants en theaters. Deze verplichting geldt niet voor mensen die vanwege een beperking of ziekte geen mondkapje kunnen dragen of opzetten. Van deze groepen wordt verwacht dat ze zelf ‘bewijzen’ dat ze zijn vrijgesteld. Over hoe je dat moet bewijzen, is veel discussie. Ieder(in) en andere belangenorganisaties vrezen dat mensen in de grootst mogelijke problemen komen of zelfs een boete kunnen krijgen als ze geen mondkapje dragen.

Al vanaf het begin dat er sprake is van de mondkapjesplicht, is Ieder(in) in overleg met het kabinet om de ontheffing goed te regelen voor mensen die geen mondkapje op kunnen. Keer op keer hebben we aangedrongen op een laagdrempelige, heldere regeling die geen problemen of misverstanden oplevert. Een landelijk ‘ontheffingspasje’ dat mensen zouden kunnen printen om bij zich te dragen, had uitkomst kunnen bieden. Maar omdat de overheid vreest dat zo’n pasje misbruik uitlokt, wordt deze oplossing niet aangeboden.

Bewijs leveren
Mensen moeten vanaf dinsdag bij controle zelf kunnen aantonen dat ze uitgezonderd zijn van de mondkapjesplicht. Volgens het ministerie kan dat bijvoorbeeld met een brief van de specialist, een medische verklaring, bewijs van prothese, medicijnenoverzicht of bewijsstuk van de instelling of gemeentelijke Wmo-voorziening.

Hoge prijs om fraude te voorkomen
In de praktijk kan iemand in de openbare ruimte te pas en te onpas worden gevraagd om medische of andere zeer persoonlijke gegevens te laten zien. Bijvoorbeeld in de supermarkt, bij de bouwmarkt of bij het gemeentehuis en aan handhavers die daar niets mee te maken hebben. Dat is een hoge prijs die mensen met een beperking moeten betalen om mogelijke fraude van anderen te voorkomen, vindt Ieder(in).

Willekeur
Los van de praktische bezwaren die mensen met een (niet-zichtbare) beperking kunnen tegenkomen bij het verzamelen van die ‘bewijslast’, stuit het moeten laten zien van zulke persoonlijke gegevens bij onze achterbannen terecht op grote zorg en weerstand. Ook ontstaat de vreemde situatie dat het van bijvoorbeeld individuele agenten, BOA’s, winkelpersoneel, controleurs of portiers afhangt of het ‘bewijs’ dat mensen bij elkaar sprokkelen, voldoet of niet. Dit kan leiden tot ronduit vernederde situaties en willekeur. Nu al zien we dat mensen toegang tot bijvoorbeeld winkels wordt geweigerd of dat ze zich steeds moeten verdedigen als ze geen kapje kunnen opzetten. Bij het niet-dragen van een mondkapje riskeren mensen vanaf 1 december een boete van 95 euro.

Privacy en rechten
Ieder(in) heeft bij het kabinet en de Tweede Kamer herhaaldelijk laten weten dat privacy-waarborgen en rechten zoals die voortvloeien uit het VN-verdrag Handicap in gevaar komen of zelfs worden geschonden. We blijven er bij het kabinet dan ook op aandringen dat de uitzondering eenvoudig en eenduidig moet zijn. Ook willen we dat het kabinet serieus kijkt naar het pasjessysteem in Engeland en Australië voor de uitzondering op de mondkapjesplicht.

Informatie van de overheid over de mondkapjesplicht
Kun je door je beperking of chronische ziekte geen mondkapje dragen? Op de Rijksoverheid-website staat een uitleg over de mondkapjesplicht en wat er allemaal van je wordt verwacht als je onder de uitzondering valt: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/coronavirus-covid-19/openbaar-en-dagelijks-leven/mondkapjes/mensen-met-een-beperking-of-chronische-ziekte

Meld je problemen
Loop je op tegen problemen met de mondkapjesplicht of de ontheffing? Word je geweigerd bij bijvoorbeeld winkels, musea of andere publieke voorzieningen? Krijg je onterecht een coronaboete? Neem dan contact op met het Meldpunt van Ieder(in): https://iederin.nl/meldpunt-iederin/. Met de meldingen trekken we aan de bel bij de politieke partijen, Tweede Kamer en het kabinet om met een betere regeling te komen.

Lees ook: https://www.vpro.nl/argos/lees/nieuws/2020/straatvrees-door-mondkapjesplicht.html#

Tags bij dit artikel:

• chronische ziekte
• overheid
• beperking
• Tweede Kamer
• Ieder(in)
• kabinet
• VN-verdrag handicap
• verplichting
• mondkapje