Na decentralisatie schiet gemeentelijke ondersteuning tekort

Maatwerk schiet voor kwetsbare gezinnen in veel gevallen nog te kort

De deelname van mensen met een beperking aan de samenleving is de afgelopen vijf jaar - sinds de decentralisaties - niet toegenomen. Problemen in het sociaal domein, met jeugdhulp en participatie zijn nauwelijks opgelost of zelfs alleen maar groter of ingewikkelder geworden. Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) laat zien dat van de beloftes van de decentralisaties weinig terecht is gekomen. Het rapport onderschrijft de grote zorgen van Ieder(in) bij de inrichting en uitvoering van gemeentelijke zorg en ondersteuning.

Meer maatwerk, goede ondersteuning en meer deelname in de samenleving, dat waren enkele van de beloften van de decentralisaties, van de Wet maatschappelijk ondersteuning (Wmo), Participatiewet en Jeugdwet. De hoge  verwachtingen zijn volgens het SCP-rapport ‘Sociaal domein op koers? Verwachtingen en resultaten van vijf jaar decentraal beleid’ in de praktijk niet waargemaakt. Zeker niet als het gaat over kwetsbare groepen, zoals mensen met een beperking. Tegelijk met de decentralisaties werd een groter beroep gedaan op de zelfredzaamheid van mensen, ‘eigen kracht’ en mantelzorg, tegen de achtergrond van bezuinigingen.

Eigen kracht
In de praktijk blijkt dat mensen lang niet altijd een beroep kunnen doen op hun eigen kracht of sociale netwerk. In feite zijn mensen overvraagd, terwijl de noodzakelijke hulp en ondersteuning uitbleven. Dat geldt niet alleen voor cliënten, maar ook voor mantelzorgers, aldus het SCP.

Zo schiet maatwerk voor kwetsbare gezinnen in veel gevallen nog te kort, vooral omdat de juiste deskundigheid voor complexere problemen ontbreekt. Dan wordt er te lang lichte hulp geboden, waardoor situaties verder escaleren. Ook hierbij zien we dat er een te groot beroep wordt gedaan op ‘eigen kracht’ en zelfredzaamheid, waardoor passende zorg en ondersteuning voor deze gezinnen te laat wordt ingezet, problemen escaleren en zelfs tot crisissituaties leiden.

Participatie van mensen met een (arbeids)beperking
In het SCP rapport staat verder dat de participatie van mensen met een beperking achter blijft bij die van de algemene bevolking. Vooral arbeidsparticipatie is de afgelopen jaren nauwelijks toegenomen. De beoogde verbetering van de baankansen voor mensen met een beperking zijn volgens het SCP niet waargemaakt. Ook Ieder(in) constateert dat mensen met een beperking nog altijd een achtergestelde positie hebben op de arbeidsmarkt. De Participatiewet en Banenafspraak brachten geen verbetering. Een nieuwe aanpak voor mensen met een arbeidsbeperking kan dan ook niet uitblijven.

Tekorten en bezuinigingen
Bovenop de huidige knelpunten hebben gemeenten bezuinigingen aangekondigd in het sociaal domein. Het aantal mensen dat een beroep doet op maatschappelijke ondersteuning, jeugdzorg, inkomensondersteuning en re-integratie zal de komende jaren alleen maar toenemen. Dit wordt door de coronacrisis versterkt, zo waarschuwt het SCP.

Ieder(in) vindt het onaanvaardbaar dat mensen met een beperking of chronische ziekte door bezuinigingen nog verder op achterstand komen. Het SCP wijst in het onderzoek, evenals Ieder(in) regelmatig doet, ook op de ‘systeemverantwoordelijkheid’ van de minister. De problemen in het sociaal domein zijn te urgent om die alleen aan individuele gemeenten of een volgend kabinet over te laten.

Ieder(in) dringt aan op een herinrichting van het sociaal domein met een eigen aanpak voor mensen met een levenslange en levensbrede beperking, mét ondersteuning die ze helpt hun eigen leven in te richten.

Tags bij dit artikel:

• knelpunten
• Ieder(in)
• bezuinigingen
• arbeidsbeperking
• Participatiewet
• Sociaal en Cultureel Planbureau